.
Foto: Media1
Titel van een onderzoek aan de Vrije Universiteit door Kees Rotgans, Roland de Weert en Gerhard Broers tijdens het werkcollege sportgeschiedenis door Prof. Dr. Th. Steven.
De periode omvat de jaren ’50 tot ’80.
Het onderzoek bestaat uit 3 delen: de Watergraafsmeer, AJAX en interviews met AJAX-fans.
Met dank aan Gerhard Broers voor het beschikbaar stellen van het resultaat van dit onderzoek.
Voetbal in de Amsterdamse Watergraafsmeer gedurende de periode 1950-1970.
De invloed van de media in de periode 1950-1970.
Sport Encyclopedie.
‘Bij de samenstelling van deze Sport Encyclopedie heb ik slechts één doel voor ogen gehad: Een bijdrage te leveren om de kennis van het Nederlandse volk op het gebied van sport te vergroten. Een deskundige op voetbalgebied, hij die veel van de techniek en de tactiek afweet, is soms in het geheel niet op de hoogte met details van andere takken van sport. En toch heeft hij er belangstelling voor, toch wil hij er wat van weten’. Aldus Leo de Wolff, sportredacteur van het A.N.P. en samensteller van De Sport Encyclopedie. Samen met veertig medewerkers was De Wolff in 1951 verantwoordelijk voor de eerste Nederlandse sportencyclopedie.
Spectaculaire groei van de sport in Nederland.
In het voorwoord gaat de toenmalige president van het ‘Nederlandsch Olympisch Comité’ de kolonel C.F. Pahud de Mortanges in op de snelle ontwikkeling en verbreiding die de sport in Nederland in de periode 1930 tot 1950 heeft doorgemaakt. Hij spreekt tenslotte de hoop uit dat de encyclopedie zal bijdragen tot een vergroting van de deskundigheid bij zowel de beoefenaars van de sport als de ‘oningewijden’.
Het is een feit dat de sport in Nederland tussen 1930 en 1950 een spectaculaire groei doormaakte. Het aantal leden van georganiseerde voetbalclubs steeg in die periode van 40.000 leden in 1930 tot 300.000 in 1950!
Het gaat ons te ver in dit werkstuk verder in te gaan op de oorzaken van deze stijging. We kunnen wel de conclusie trekken dat de belangstelling voor sport en daarmee de vraag naar sportverslaggeving een sterke groei doormaakte.
Sportpers en eerste televisieuitzending.
Een eerste aanzet tot een professionele sportverslaggeving stamt uit 1933. Op 11 maart van dat jaar werd de Nederlandse Sportpers opgericht die na de oorlog een sectie werd binnen de Federatie van Nederlandse Journalisten.
Tot de jaren vijftig was de Nederlandse liefhebber aangewezen op de dagbladen, de radio en sportbladen. Zo was er de ‘Sportkroniek’, het officiële orgaan van de KNVB waar Herman Kuiphof in 1946 als redacteur werd aangesteld.
Op 5 april 1959 vond de eerste televisieuitzending plaats van ‘Sport in Beeld’. (1959-1966) Voor die tijd was het voornamelijk de Experimentele Televisie van Philips die herhaaldelijk sportuitzendingen verzorgde. In de ‘Sport Encyclpaedie’ van Leo de Wolff kan de televisie in de sport rekenen op een gunstig onthaal. Onderzoek onder ‘kijk-luisteraars’ leverde enthousiaste reacties op, ook bij mensen die nimmer een sportwedstrijd bezochten. De deskundigen gingen er dan ook van uit dat televisie een gunstig effect zou hebben op het bezoek van sportwedstrijden.
Sport op t.v. en radio en in de krant.
In grote lijnen wordt die verwachting bevestigd door de supporters die wij over het onderwerp ‘de invloed van de media’ hebben gesproken. Volgens Evert Kuijt had de komst van de TV en sportjournalistiek een grote en positieve invloed. De voetbalwedstrijden zorgden voor een volle kamer omdat niet iedereen over een televisie beschikte. Kuijt herinnert zich: ‘Er waren tijdens voetbalwedstrijden altijd veel mensen over de vloer omdat niet iedereen een t.v. had. Moeder had het op een gegeven moment gehad met iedere zondag sport op t.v. Daarom is er in 1968 een tweede t.v.gekocht. Naast de t.v.was er de radio met Theo Koomen en natuurlijk de krant. Op maandag hadden we twee kranten: Het Parool en Sportwereld, een blad dat alleen op de maandag uitkwam’. Evert Kuijt gelooft er heilig in dat de komst van de televisie een stimulans was om naar een wedstrijd te gaan. Ook Wim Croese zag de komst van de televisie als een stimulans om naar een wedstrijd te gaan: ‘Ik moest Ajax zien op NOS-Sport. Ik zat altijd achter het doel en regelmatig zag ik mijzelf op t.v..
Eerst naar de wedstrijd en dan de t.v.
'Thuis voor de TV zit je wel lekker droog’, mijmert Rob Sloep, ‘maar het stadion kwam toch wel vol’ . Ook Annemarie de Jong kan zich niet voorstellen dat de echte Ajaxsupporter liever voor de televisie zit dan in het stadion. De supporters die de regen niet wilden trotseren kozen wellicht voor de televisie, maar dat was volgens haar ‘de laag eronder’. We kunnen concluderen dat de supporters die de jaren zestig bewust hebben meegemaakt over het algemeen positieve herinneringen koesteren als het gaat om de invloed van de media. Het bezoeken van een wedstrijd en het daarna bekijken van de samenvatting die ’s avonds werd uitgezonden behoorde tot het vaste ritueel van de zondag. Bovendien was het mogelijk de uitwedstrijden van Ajax te volgen, een voorrecht dat zeker in de jaren zestig nog niet voor iedereen was weggelegd.
Extra inkomen voor AJAX.
Voor Ajax als club geldt dat de extra inkomsten verkregen door televisierechten de ontwikkeling van een semi-profclub naar een profclub heeft versneld. Met de komst van de televisie ging er een ander belang meespelen: de commercie. De semi-profs werden sterren en de sterren zouden uiteindelijk ‘godenzonen’ worden.
311 keer bekeken