Wie was toch die mijnheer Birnbaum?

Het gaat om Wolf (Willy) Birnbaum. Oorspronkelijk geboren in het plaatsje Botterburg, maar toen hij naar Nederland kwam was de woonplaats Fulda (bron: registratie 1884, Vreemdellingenregister, SAA Indexen). De geboorteplaats is onzeker, in de indexen zie ik meerdere spellingen. Maar aangezien hij in 1937 komt te overlijden, is er meer informatie over hem te vinden. Hij wordt na zijn overlijden op 22 april 1937 herdacht in het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland. In dit nummer, maar ook in andere familieberichten valt te lezen dat hij uit Frankfurt a/d Main kwam. Ten tijde van zijn overlijden woonde hij in de Sarphatistraat 78huis. 

“Grootgebracht in de school van den groten Joodsen heros, Samson Raphael Hirsch z.g., heeft hij het traditionele Jodendom op alle mogelijke wijze bevorderd. Wolf Birnbaum z.g. was een overtuigd strijder voor Toran en traditie en op deze punten wist hij niet van transigeren. Tegen ongeloof en modernisme trad hij krachtig op, hetgeen hem dikwijls in conflict bracht met velen, die andere opvattingen koesterden. Maar Birnbaum week geen stap terug van zijn standpunt. Hij bekommerde zich niet om persoonlijke sympathieën, als men aan de heiligheid van Touro en traditie durfde te raken. Als lid van de Kerkeraad der Ned. Isr. Hoofdsynagoge, jarenlang lid van het Kerkbestuur, gedelegeerde voor het halwezen en voor het begrafeniswezen (deze functie behield hij, ook toen hij geen deel van het Kerkbestuur meer uitmaakte), heeft hij de belangen van onze Joodse gemeente met zijn beste krachten gediend . . . .  etc.”

Lees hier het hele artikel.

Het is mogelijk dat niet Samuel zelf, maar een ander de tekst heeft geschreven. Interessant is verder dat de schrijver van dit artikel toch nog ingaat op de al dan niet door Samuel of door zijn ‘synagogaal – muzikale’ adviseur geschreven tekst. In zijn ogen is de opgeworpen kwestie actueel. Het gaat niet zozeer om een gebedsdienst in een concertdienst te veranderen (te transformeren) maar veeleer om iets wat al eerder heeft plaatsgevonden. In zijn ogen dient de discussie over wat een concertdienst nu precies is nog uitvoerig te worden gevoerd. Het is een ontwikkeling die al sinds het overlijden van Heymann in gang is gezet. In feite is door het artikel in WvIH een mogelijkheid gecreëerd om die transformatie te volgen en te begeleiden. Daarom is het misschien wel jammer dat Samuel het verhaal in het WvIH niet zelf heeft geschreven. Het NIW had Samuel graag de gelegenheid geboden zijn visie nader uit te werken en toe te lichten. 

Hoewel er geen disciplinaire maatregelen zijn genomen tegen Samuel, blijft het een pijnpunt dat door zal blijven sudderen. Echt goed komen doet het niet. Mogelijk door dit verschil van inzicht, conflict of hoe je het ook zou willen benoemen, Samuel krijgt nooit een vaste aanstelling. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de notulen van de Kerkenraad van 28 december 1937.  Het is Dr. I.H.J. Vos die de vaste aanstelling aan de orde stelt. Hij memoreert de grote verdiensten van Samuel en begrijpt niet waarom het zo langzamerhand geen tijd is om hem een vaste positie te geven. Het Kerkbestuur antwoordt in de vergadering van 30 december 1937. Zij erkent de grote verdienste van haar koordirigent. Een besluit wordt er (nog) niet genomen, men zal het overwegen en te zijner tijd laten weten wat er wordt besloten.

Terug naar de inhoudsopgave