Ipenslotersluis aan de Diemerzeedijk, deel 2

Misschien mondde de voorloper van de Amstel via die watergang uit in het oude Almere dat ook met stormvloeden steeds groter werd. Overigens, de Vikingen konden al wel bij Muiden komen en dat verwoesten, lees de oude IJslandse saga’s over heldendaden van de Noormannen bij de Friezen (heel ‘Nederland’ was Fries). Via het oeroude Muiden kwam je allang in het Almere, of in het Flevo van de Romeinse tijd.

(Sommigen zijn van mening, dat het rechte stuk Amstel van Omval naar Blauwbrug als een kanaal gegraven is, o.a. om Diemen te ontlasten. Zo ontstond een brede waterloop naar het IJ. Zulke dingen deed men in die tijd wel vaker. Mooie plek voor een nieuwe nederzetting! Nadat de Dam in de nieuwe Amstel was aangelegd (rond het jaar 1200) moest het water via Amstel en Diemermeer (die intussen ook Watergraafsmeer was gaan heten) via die sloot ontsnappen – dan is een ontwateringssluis waar geen water naar binnen kan aangewezen. Groeide de Diemermeer daardoor verder? Door die Dam ging dat ontlastingseffect in ieder geval weer verloren. Gaat hier de fantasie met me op de loop? Ons Amsterdam (de vereniging) gaat er dit jaar in november nog een lezing over organiseren.)

Door de ontginning en de doorgaande ontwatering klonk het land steeds verder in, landbouw was al snel niet meer mogelijk. In Waterland is dat inklinken in kleurige palen op hoeken van sommige fietspaden mooi inzichtelijk gemaakt. Het land – weidegebied inmiddels - is hier en daar wel 6 meter gedaald!

Men kreeg genoeg van de steeds erger wordende overstromingen die meer en meer schade aanrichtten. Er was een zeedijk nodig: de Diemerzeedijk, die zich voortzette in de Zeedijk bij het prille Amsterdam, waar het kon spoken en stormen. (Spooksteeg, Stormsteeg). De Schreierstoren staat in kweldergebied! Begin 13e eeuw werd die dijk aangelegd, veelal op zandruggen, daarom betrekkelijk bochtig. Het land klonk daarna nog verder in. Veel weidegebied werd buitendijks kwelderland, waar vaak nog wel geweid kon worden. Dat weideland verdween uiteindelijk in de golven. Dijkdoorbraken kwamen geregeld voor.

Ook Waterland kreeg zijn Zeedijk, de Waterlandse Zeedijk, en ook werd ergens een dam gelegd waar Durgerdam zijn naam aan dankt. Het werd een vissersplaats: paling! Durgerdam kreeg toen zijn eigen mis: daar waar nu ‘De Kapel’ staat. Het drassige Waterland was behoorlijk moeilijk doorgankelijk, zelfs Ransdorp was blijkbaar te ver voor Durgerdamse katholieken.

Nadat tijdens de St. Elisabethsvloed in 1421 door een doorbraak in de Diemerzeedijk het Nieuwe Diep was ontstaan en Outersdorp buiten Diemen was komen te liggen (zie boven), verliep na het dichten van de dijk de afwatering van dat Diep via de vernieuwde sluis. Van de Stelling van Amsterdam ligt bij de huidige monding van de Diem (die tegenwoordig uit drie delen bestaat) Fort Diemerdam, dat naar een vroegere nederzetting is vernoemd die daar lag bij een dam in de Diem; vlakbij dat fort is nu, achter de autoweg, een mooie kringenwetboerderij te bewonderen (zoek op).

Diemerdam zou mogelijk een flink dorp geweest kunnen zijn dat in 1421 grotendeels verdween in het ontstane Nieuwe Diep, met kerkje. Het zou zich zelfs voorheen tot dichtbij het vroegere Durgerdam uitgestrekt kunnen hebben. Op een heel oude kaart staat het pontificaal genoemd, naast Diemen. Zou de oude dam van Diemerdam zelfs in ‘zee’ liggen? De Spaanse Brabander van Bredero noemt het nog.

De sluis lag bij een T-splitsing van wegen. Jaap Hannes zag er toen al brood in. Een herberg! Er kwam een buurtschapje dat zijn naam droeg. In 1421 verdwenen en later weer opgebouwd?

De sluis was meer en meer nodig in de zeedijk en is er altijd gebleven, hij werd soms nog verbeterd.

Begin 16e eeuw is bij de sluis nog hevig strijd geleverd tussen Holland en Gelre. En later met de Spanjaarden.

Recent had je rechts van het spoor naar Amsterdam Centraal voorbij Muiderpoort café Jaap Hannes. Beetje uit de richting, maar mooi bij het water. Helaas, het is niet meer. Tijd voor een nieuw!

Tegenwoordig is de sluis een heus waterwerk, een stevige uitwateringssluis, hij is veel belangrijker geworden voor de waterhuishouding. Heet nu Ipenslotersluis. Wanneer je na de Nesciobrug linksaf de Diemerzeedijk op fietst bevindt hij zich vlak voor de ringweg. Sinds 2017 ziet het er daar indrukwekkend uit, veel grootser dan daarvoor. Ga er eens de trap af en kijk wat je daar allemaal ziet. Links is boven een goed informatiebord. Lezen! Er doorheen varen is niet mogelijk; hoe kom je dan varend daar in het Nieuwe Diep? Toch niet via het Amsterdam-Rijnkanaal lijkt me. Geeft iemand antwoord?

Je ziet van boven tal van jachten liggen; bij een ervan zeurt een witte zwaan bij een zon-genietende vrouw vergeefs om eten en aandacht.

Er is een wandelpad langs de Diemerzeedijk dat het Waterkeringpad heet en dat loopt van de Amsterdamsebrug langs het Gemeenlandshuis met zijn mooie 18e-eeuwse achtertuin (kijk maar even binnen) bijna tot het Diemerpark (vroeger: Diemer Buitendijksche Polder). Veel kaasjeskruid.

Je kunt normaliter vanaf die brug ook doorlopen via de Oranjesluizen naar Amsterdam Centraal. Alleszins de moeite waard allemaal! Er zijn opvallend mooie woonboten, waar je geweerd wordt, en er is allerlei buitendijks groen, zelfs lijkt daar een woningbouwlocatie in ontwikkeling; maar dat is niet zo: het is een extra natuurgebied dat door Camping Zeeburg wordt ontwikkeld. De nieuwbouw van het Zeeburgereiland ligt ver weg.

lees ookIPENSLOTERSLUIS aan de DIEMERZEEDIJK, deel 1