De naam Yperslotersluys bestaat al minstens sinds 1225 (bron: Diemerzeedijk, zand erover). Amsterdam was toen nog niks. Diemen al wel, was in ieder geval ouder. Voor die tijd kwam de Diemer pastoor tot in het oude Durgerdam, of althans de paar boeren die daar woonden. Je kon, heette het, daarheen nog met een polsstok over een waterloop heen springen, destijds een normaal hulpmiddel. Gesuggereerd is, dat er toen woon-plaatsen (van hout) dicht bij elkaar lagen, waar nu water is.
Toen kwam na stormvloeden, vooral de Allerheiligenvloed van 1170, het IJ tot stand (Ye of hoe ook) en werd een brede waterverbinding gelegd met het grote oude Oer-IJ, dat bij Castricum door de duinontwikkeling van de zee gescheiden geraakt was.
((Door die scheiding ontstond achter de duinen als deel van dat IJ een mooi binnenwater, het Wijkermeer, waaraan in de 17e en 18e eeuw de mooiste buitenhuizen stonden: de Dietse Lustwarande. Die is later ingepolderd met de IJpolders.))
Wat een rampen moeten die stormvloeden telkens weer geweest zijn! Herders namen bijvoorbeeld de wijk naar Harderwijk.
Er was nu een pontje nodig voor de pastoor van Diemen en ook naar de andere dorpen. Het Ypersloterveer? Meerde het aan ergens bij de Yperslotersluys? Die zal eerst wat meer naar het noorden gelegen hebben.
Diemen liep om de Diemermeer heen via een zanddijk – met een bruggetje over de Ypersloot - helemaal door tot het latere Outersdorp, waarvan een rest nu in het Flevopark ligt en dat zelfs tot 1896 gemeentelijk bij Diemen bleef horen.
De eerste vermelding van Diemen (ontstaan bij de Diem) is van 1226, maar in de oude kerk is in de 17e eeuw in een venster ooit het jaartal 1136 waargenomen. Er zijn sporen van eerdere bebouwing. De ontginning en de bewoning werden aangevangen rond het jaar 1000. De riviernamen (Gein, Gaasp, Vecht, Weesp, Diem) zijn naar alle waarschijnlijkheid oeroud; de Diem is een oude veenrivier en scheidde ooit broekerveen met elzen en wilgen naar het oosten toe van mosveen (trilveen) naar het westen. Langs de vaarten en op zanddijken ontstond geleidelijk bebouwing. Het oude dorpscentrum van Diemen lag aan de huidige Ouddiemerlaan, waar de kerkruïne is in de vorm van fundamenten; het is daar iets hoger; opgehoogd? Loop er eens doorheen, ze hebben het dorp deels nagebouwd. De beroemdste archeologische vondst daar is een pelgrimsampul uit Engeland van 1200. Is die eens kwijtgeraakt?
De Ypersloot was de waterloop die van de waarschijnlijk niet erg oude Diemermeer naar het Almere (Zuiderzee) liep. Zie de kaart in het boek Diemen buyten Amsterdam. Het Diemermeer is ontstaan als verbreding van een waterloop, net zoals de Diem breder werd, en is in de loop van de jaren steeds groter geworden.
Lees verder : Ipenslotersluis aan de Diemerzeedijk, deel 2
