Â
Het Tropenmuseum heeft in de Eerste van Swindenstraat 469 tot december 2019 een pop-up-museum ingericht over rituelen. Rituelen? Het stemt tot nadenken. Het gaat over profane tradities die U en ik hebben meegemaakt en ook over sacrale gebruiken. Voorheen hadden instellingen in Amsterdam Oost vaak een religieuze oorsprong, bron van rituelen.
Oudbouw
Zo ook het huidige OLVG. De Stichting R.K. Ziekenverpleging van Onze Lieve Vrouwe, opgericht 1898, wordt gebouwd rond de kloosterkapel van de Maastrichtse Zusters van de Heilige Carolus Borromeus. Wat Carolus als kardinaal van Milaan doet, grenst aan het ongelooflijke! Hij sticht weeshuizen en hospitalen, bestrijdt de pest met daad en gebed. Zelf mediteert hij veel, op zijn weg naar God, hij leeft sober en doet aan zelfkastijding. Door zijn contra-reformatorische activiteiten voor het Concilie van Trente klinkt zijn onderricht nog tot in onze dagen na, zoals hieronder zal blijken. En zo kon het gebeuren dat het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis komt onder de bescherming van deze Heilige Carolus. De ziekengemeenschap bidt dat Carolus, hun patroon, belangen behartigt bij God. In de jaren zeventig moet het ziekenhuis moderniseren en na een laatste eucharistieviering november 1986 valt het doek voor de Carolus-kapel. De kapel is afgebroken*.
Nieuwbouw
Het duurt lang voordat de eerste steen wordt gelegd voor een nieuwe kapel, een huis voor gebed voor alle volken*. Pas lente 2001 vindt de inzegening plaats. Het is een ritueel waarbij de kapel God wordt toegewijd. De kapel is opgetrokken in Romaanse bouwstijl naar Noord-Italiaanse voorbeelden uit de 11e eeuw in de verhouding phi, de gulden snede. De nieuwbouw is gebouwd naar het Oosten in de traditie van de verwachting van de wederkomst van Christus uit het Oosten* Ook Carolus beveelt voor kerk en kapel een Oost-oriëntatie aan. Bouwonderdelen verwijzen naar het bovennatuurlijke: drie beuken voor de Drieëenheid, zeven bogen, getal van voltooiing en volkomenheid 'Zevenmaal per dag heb ik uw lof gezongen'* en twaalf votiefstenen wijzend op de 12 stammen van Israël. Het labyrint bij de ingang stemt tot overdenking van de levensreis. De nieuwe kapel staat onder patronage van Maria, Onze Lieve Vrouwe. Het Concilie van Trente benadrukt haar functie als middelares tussen Jezus en de gelovige.
Geestelijke verzorging in het OLVG is in handen van ds. Dirk van den Berg, pastor Simon Evers, pastor Joost Verhoef, Ayse Türk. Er is een aparte gebedsruimte voor moslims.
In de kapel worden religieuze en multi- culturele bijeenkomsten gehouden. Zo was ik enige tijd geleden aanwezig bij het optreden Mevlevi-Derwisjen, Islamitische soefi -dansers. Wervelend bewogen zij, op de spirituele weg, tariqa, naar Allah.
In het pop-up-museum van het Tropenmuseum kunt u meer interessante verhalen zien en lezen over religieuze en profane rituelen aanwezig in ons eigen Amsterdam OOST.
Â
Opmerking:
– afbeeldingen &: vrijwaring/uitsluitend redactioneel gebruik/Beeldbank Amsterdam, ReliWiki en Getty
– uit de Bijbel *Jesaja 56-7, *Matteüs 24:27 en Openbaringen 7:2, *Ps 119:164
- mooi citaat van Joost Verhoef: 'Pas als je horizontaal ligt, ga je verticaal denken.'
- * een portret in glas in lood van Carlo Borromeo hangt in de OLVG-gang richting kapel bij het personeel-restaurant
