Samuel Cohen
Frits Slicht
In september 1939 wordt de oorlog verklaard, Duitsland valt Polen binnen en andere landen verklaren Duitsland de oorlog. Voor Samuel komt dit als een donderslag, bijna letterlijk. Hij vertelt dat hij in de kamer stond en dat de Duitse vluchtelinge Erna die bij hen in huis woonde plotseling leek uit te groeien naar volwassen. Volwassen in de zin van weten, van weten uit ervaring.
(Aanvulling Frits, het kan zijn dat de naam Erna niet klopt en dat het gaat om een pseudoniem, dat doet Samuel wel vaker in zijn boek. Hij kan zich ook hebben vergist, bij hun in huis woonden vele jongelui, ook vluchtelingen uit Duitsland. Zie hiervoor de afgebeelde woningkaart van het Kastanjeplein 3 II.)
In hetzelfde jaar gaat Samuel ook naar de Joodse HBS aan de Voormalige Stadstimmertuin. Hij verwacht er veel van, maar het blijkt allemaal hetzelfde te zijn, hij spreekt zelfs van een ontgoocheling. De hoop die hij had, was gebaseerd op het feit dat zijn HBS de enige in het land was en dat men geen enkele moeite gespaard had om er iets goeds van te maken:
“… er was veel aandacht en geld in gestoken. Er waren relatief weinig leerlingen. Veel Joodse ouders stuurden hun kinderen liever naar de algemene openbare school dan naar het bijzondere onderwijs. Daardoor waren de klassen klein en was het niveau hoog en in sommige vakken zelfs ongeëvenaard. De klaslokalen en de laboratoria waren ‘het laatste snufje’ op het gebied van schoolgebouwen. Er was veel licht, er waren uitmuntende faciliteiten, glanzende houten vloeren, moderne stoelen en lessenaars en een overvloed aan leermiddelen. De gangen waren ruim, de toiletten blonken, de kleuren, de decoratie, alles getuigde van een uitgelezen smaak. Om kort te gaan, met het gebouw en de omgeving had men alles gedaan om het leren t bevorderen. Het leerplan was intensief; behalve het verplichte algemene programma hadden we Joodse vakken Hebreeuws, Joodse geschiedenis en het Oude Testament, maar daarin waren de eisen veel hoger dan op de lagere school.”
Hoewel er feitelijk niets mis was met het onderwijs had Samuel het moeilijk. Hij zou gezien zijn artistieke belangstelling voor een ander soort school gekozen hebben. Eigenlijk had hij gene boodschap aan deze HBS, hij werd een achterblijver een ‘apekop die niet leren wilde’. Maar even voor alle duidelijkheid, hij zou niet blijven zitten!