Het verhaal van Mozes Gobitz, kroniek van een leven, deel 28

Hoe een deel van het gezin het overleeft.

Mozes komt op 9 november 1942 weer terug in Amsterdam, maar hij is nog wel bedpatiënt. Ook hij is onder behandeling van Dr. Façee. Er zijn blijkbaar twijfels over de validiteit van Mozes. In een kort onderstreepte zinnetje wordt hiervoor aandacht gevraagd. Er komt uiteindelijk wel een attest waaruit zou blijken dat hij per 1 februari 1943 weer valide is en instaat geacht moet worden om zelf geld te halen. Het lijkt erop alsof voordien het steunbedrag ‘via de wijk’ wordt geregeld.

In februari 1943 blijkt Mozes toch echt een probleem te hebben. Hij had zich op de 1^e van die maand moeten melden in de Nieuwe Kerkstraat 126 voor een eerste betaling. Maar Mozes is ziek en de steun wordt gebracht (via ‘de Wijk regelen’ noemt men dit). Op 16 februari 1943 wordt een nieuw attest afgegeven waaruit blijkt dat Mozes alleen licht werk kan doen. Ook de afstand Vegastraat – Nieuwe Kerkstraat wordt als een probleem gezien.

Overlijden Mozes Gobitz

De laatste melding in het dossier is dat Mozes op 1 mei 1943 is overleden. Zijn vrouw Dina blijft met vier kinderen achter en, zoals Carla het mij heeft verwoord, dook onder in de eigen woning. Voor Dina wordt een attest aangevraagd en daaruit zou blijken dat zij ‘blijvend invalide’ is. 

Dan alleen nog dit: uit een zeer slordige opmerking lijken we te moeten afleiden dat het hele gezin naar Duitsland is afgevoerd op 20 mei 1943. Vandaar dan ook de afkorting: l.u. (= laatste uitkering). Maar het staat onomstotelijk vast dat de moeder en haar vier kinderen niet zijn gedeporteerd naar Duitsland. Allen hebben de oorlog overleefd, ondergedoken in de eigen woning in de Vegastraat. 

Een zeer succesvolle onderduik met andere woorden, men is administratief ‘verwijderd’, niet fysiek!

Slotopmerkingen Frits over de brief van 15 juli 1942

De situatie die Mozes in zijn brief schetst bevat m.i. niet de gehele waarheid. Bij mij is er twijfel omdat Carla, zijn dochter, mij uitgebreid heeft verteld over de situatie. Ik moet er wel bij zeggen dat zij zeer waarschijnlijk geen kennis heeft genomen van deze brief. Carla heeft altijd verteld dat haar vader grote moeite had om buiten het gezin te moeten werken. Haar vader bespreekt zij als een zorgzame, betrokken en niet naïeve, maar ook zorgelijke man. Door alle zorgen, die er ook al genoeg waren voor mei 1940, was hij nerveus. Deze zenuwen hebben hem parten gespeeld en hem uiteindelijk ook het leven gekost.

Wat is dan de waarde van deze brief? Is het mogelijk dat Mozes, al dan niet in overleg met anderen (bijvoorbeeld de huisarts), de situatie zo heeft beschreven om de autoriteiten ‘te masseren’? Zouden zij eerder meewerken als het met de vrouw en kinderen slecht ging dan met de man? Ik verwijs ook nog even naar de door mij aangehaalde fragment uit het rapport van 31 juli 1942 waarin de ambtenaar aangeeft dat het gezin, hoewel niet in weelde, wel een verzorgde indruk maakt.

Terug naar de inhoudsopgave.