Eliazer en zijn broer Sam (a)

Sam was Samuel Henri Englander de bekende dirigent van ondermeer het Amsterdams Joodse Koor, het Koor van de Grote Synagoge en van het socialistische koor ‘Kunst en Strijd’. Dit is slechts een zeer kleine selectie, want Sam had vele koren onder zijn hoede. Sam was getrouwd en had drie kinderen.

Vanuit de Krugerstraat 26 stelt Eliazer nog van alles in het werk om zijn broer Sam en zijn gezin op de zogenaamde Palestina lijst te krijgen. Zij zijn in mei 1943 ‘overgebracht’ naar Kamp Westerbork. Van deze pogingen zijn diverse documenten bewaard gebleven.

Iedereen kreeg bij aankomst in het Kamp een eigen kaart. In het geval van Sam gaat het om een tweede kaart. Het betreft een kaart van de Antragstelle. Deze Antragstelle was een bureau of afdeling in Kamp Westerbork. Op de kaart van de Antragstelle wordt de procedure weergegeven betreffende vrijstellingsverzoeken van bijzondere groepen. Het ging dan vooral om vrijstelling of uitstel van deportatie. In het geval van Sam zou het gaan om plaatsing op de Palestina lijst. Om op deze lijst te komen, was eerst een Palestina certificaat nodig. Helaas worden op deze kaarten veel gebruik gemaakt van afkortingen. Afkortingen waarvan de betekenis niet altijd duidelijk is. Dankzij de masterscriptie van Raymund Schütz is er meer duidelijk geworden waar veel van de afkortingen voor staan, maar helaas niet van alle gehanteerde afkortingen.

Wat valt er nu af te lezen uit de kaart van Sam.

De kaart is ‘aangemaakt’ op de 27e mei (staat rechtsboven op de kaart) in Westerbork. Sam en zijn gezin zijn dan al in Westerbork, Sam zit in barak 61. De eerstvolgende notitie (van 28 mei 1943), na de opsomming van de gezinsleden en hun geboortedata, betreft de melding: Av (= Antrag Vorbereitung of ook wel Algemene Voorlichting) Emigr. (= Emigratie afdeling van de Joodse Raad): moeder in Pal(estina), bewijsstukken door broer Eduard Englander, Krugerstraat 26, Amsterdam. Registratieformulier bijgaand!

Het is overigens niet helemaal duidelijk of er broeder of moeder staat op de kaart. De moeder van Sam is enkele jaren daarvoor overleden. De genoemde broer Eduard is, dat is wel duidelijk, Eliazer Englander. Hij is de oudste broer van Sam en woont op dat moment in Krugerstraat 26. Hij en zijn gezin zijn op 3 maart 1943 in deze woning getrokken. Tot die tijd hadden hij en vrouw een ‘Ritueel Rusthuis voor Ouden van dagen en hulpbehoevenden’ aan de Transvaalkade 9a. Waarom zij moesten verhuizen is helaas onbekend.

In de woning in de Krugerstraat woonde tot kort voor die tijd het gezin van rijwielhersteller Jacob Berklou. Zij behoorden tot de eersten die werden gedeporteerd.

Terug naar de inhoudsopgave