Het ruimen van de Joodse Begraafplaats.

Verteller: Piet Sijtsma
Auteur: Frits Slicht Frits Slicht
1 Fan
Zeeburg, Indische Buurt

Ik denk dat voor elk lichaam afzonderlijk een kist was, dat denk ik toch wel.

Ruiming Joodse Begraafplaats. Ontruiming Joodse begraafplaats Zeeburg, gezien in de richting van de Insulindeweg op 16 januari 1957. Foto Ben van Meerendonk / AHF, collectie IISG, Amsterdam. Geplaatst met toestemming van het IISG.

Ruiming Joodse Begraafplaats. Ontruiming Joodse begraafplaats Zeeburg, gezien in de richting van de Insulindeweg op 16 januari 1957. Foto Ben van Meerendonk / AHF, collectie IISG, Amsterdam. Geplaatst met toestemming van het IISG.

Alle rechten voorbehouden

Toen ik met mijn werk aan de Amsterdamse brug begon, was de ruiming van de begraafplaats al aan de gang. Van bovenaf zag je dat er telkens een heel ritueel plaatsvond. Je kon niet in de graven kijken, de graven waren goed afgeschermd met een schutting. Later hoorden we pas waarvoor dat allemaal moest. Joodse graven moeten eigenlijk met rust worden gelaten (regels van de religie) en voor eeuwig (tot de wederopstanding) op dezelfde plek blijven.

Ik zag dat er grove of ruw houten kisten voor de lichamen kwamen. Ik denk dat voor elk lichaam afzonderlijk en kist was, dat denk ik toch wel. Maar hoe de lichamen in de kist werden gelegd, dat was voor ons niet zichtbaar. Daarna gingen de kisten op een soort wagentje dat op een rails liep. Op dit wagentje ging het dan richting Zeeburgerdijk, waar de kisten op een vrachtauto werden geladen. Vanwege de zachte ondergrond konden die vrachtauto’s niet op de begraafplaats zelf komen. Daarna ging het via de Diemerzeedijk naar Diemen waar de andere grote joodse begraafplaats was. Ik denk dat het bij elkaar zo’n maand of drie heeft geduurd voor het helemaal klaar was. Van de voorbereidende werkzaamheden heb ik overigens niets meegekregen, toen werkte ik nog ergens anders. Maar de joodse gemeenschap wist al van voordat de werkzaamheden zouden beginnen, dat ze hun maatregelen moesten nemen.

Aanvulling Frits

Door de aanleg van de Flevoweg moest in totaal ongeveer twee hectare joodse begraafplaats wijken. Het was wel het oudste deel van de begraafplaats, liggend langs de Zeeburgerdijk. Ongeveer 28.000 doden moesten worden herbegraven.
Onder rabbinaal toezicht werden de lichamen opgegraven en overgebracht naar een grafvak op de begraafplaats Diemen. Hier werden de stoffelijke overschotten herbegraven en de weinige grafmonumenten teruggeplaatst. De hele operatie duurde twee jaar.
Zie ook: Joodse begraafplaats Zeeburg.

Hieronder een aantal berichten uit het NIW met betrekking tot de ruiming!

Alle rechten voorbehouden

3507 keer bekeken

Bekijk meer afbeeldingen

Ruiming Joodse begraafplaats. Ontruiming Joodse begraafplaats Zeeburg, vanuit een iets andere hoek, op 16 januari 1957. Foto Ben van Meerendonk / AHF, collectie IISG, Amsterdam. Geplaatst met toestemming van het IISG.

Ruiming Joodse begraafplaats. Ontruiming Joodse begraafplaats Zeeburg, vanuit een iets andere hoek, op 16 januari 1957. Foto Ben van Meerendonk / AHF, collectie IISG, Amsterdam. Geplaatst met toestemming van het IISG.

Alle rechten voorbehouden
Eerste bericht inzake de ruiming van de Joodse Begraafplaats. Dit bericht verscheen in het Nieuw Israëlitisch Weekblad van 16 sept. 1955. Bron: Historische Krnaten, KB.

Eerste bericht inzake de ruiming van de Joodse Begraafplaats. Dit bericht verscheen in het Nieuw Israëlitisch Weekblad van 16 sept. 1955. Bron: Historische Krnaten, KB.

Alle rechten voorbehouden
Gezocht: toezichthouders. Dit bericht verscheen in het Nieuw Isr. Weekblad van 20 april 1956. Bron: Historische kranten, KB.

Gezocht: toezichthouders. Dit bericht verscheen in het Nieuw Isr. Weekblad van 20 april 1956. Bron: Historische kranten, KB.

Alle rechten voorbehouden
Herdenkingsbijeenkomst. Bron: Nieuw Isr. weekblad van 4 mei 1956. Bron: Historische Kranten, KB.

Herdenkingsbijeenkomst. Bron: Nieuw Isr. weekblad van 4 mei 1956. Bron: Historische Kranten, KB.

Alle rechten voorbehouden
Gevraagd, een Sjomer! Bron: Nieuw isr. Weekblad van 8 ferbuari 1957. Historische Kranten, KB.

Gevraagd, een Sjomer! Bron: Nieuw isr. Weekblad van 8 ferbuari 1957. Historische Kranten, KB.

Alle rechten voorbehouden

2 reacties

Voeg je reactie toe
Ad Tolhuijs

Één Jodemanussie gaat er aan

Mijn ouders zijn in 1938 met mij (drie jaar) en mij zus (vijf jaatr) op Kramatweg 36 gaan wonen. Dat is op de foto van dit artikel van Piet Sijtsma en Frits Slicht het dichtstbijzijnde gebouw op de achtergrond. In de oorlog mocht men nog naar het Zuiderzeepark (nu Flevopark). Tenminste als men geen jood was, want tegenover ons blok stond, ik denk vanaf 1941/42 een bord "Verboden voor joden". Dus het hele gebied was voor hen verboden toegang. Over de oorlogstijd in onze buurt zou ik veel kunnen vertellen, maar dat past hier niet in.

Op deze eerste in de rij van de drie joodse begraafplaatsen lagen in de herfst enorme plassen van de aanhoudende herfstregens, die aan de oppervlakte bleven liggen, omdat hat land er al erg laag lag èn omdat de grond er toch al een soort moeras was. Kwam de vorst, dan lag er na een nacht of twee lekker ijs op, waar paraktisch alle kinderen van de buurt leerden schaatsen. Ik dito in de winter 1946/47. Maar zodra de boodschap de ronde deed, dat de sloten droegen, veliet men de plassen en gingen wij de sloten op. De volgende grote stap was, als het Diep dicht lag en droeg. Dan waren ook de sloten onbevolkt en ging alles het meer op. Daar heb ik met een paar tweede hands houten noren echt leren schaatsen en later hardrijden. Het was een geweldige buurt en de joodse begraafplaatsen hebben voor alle kinderen van onze buurt een belangrijke rol gespeeld.

De zogenaamde ruiming van deze ene begraafplaats was voor ons allen ook een treurige geschiedenis. Ik kon het vanuit ons raam zien gebeuren. En dan kwam die brug met de naartoe leidende wegen, die ons uitzicht van jaren en tevens de hele buurt veranderde. Men voelde het als het begin van een nieuwe tijd begeleid van veel melancholie. Ondanks het feit dat ik al sinds 1961 uit Nederland weg ben, denk nog steeds graag aan die tijden terug, niet zonder een raar gevoel in mijn maag. Ik denk dat ik niet de enige ben van die generatie, die dat hele gebied nog als een heerlijke wildernis beleefd heeft.  

 

 

 

Henk Sodenkamp

Oorlog

Ik ben van 1939 en was vier jaar toe ik met mijn vader langs de zeeburgerdijk langs de begraafplaats liep er was een poortje met daar achter een huis, dat was de ingang van de begraafplaats er werdt op dat moment nog begraven, dus het is niet het oudste deel maar het nieuwste deel de begraafplaats bestond uit drie delen met daar tussen het zwarte pad en de ingang van het flevo park met het hekke poortje dat eerst bij de muiderpoort gestaan heeft.