Volksbuurt
De Oosterpark. buurt was grofweg 50 jaar geleden een echte volksbuurt, met een mix van arbeidersgezinnen en lagere middenstand. Zowel de 1e, 2e en 3e Oosterparkstraat als de Vrolikstraat waren langgerekte straten onderbroken door pleinen. Aan het einde van de 2e Oosterparkstraat woonden rijkere mensen, dat stukje wordt nog altijd ‘het gouden randje’ genoemd.
Sloopplannen
In het begin van de jaren ’70 werd een nieuw bestemmingsplan ontwikkeld door de gemeente. De wijk was verpauperd door o.a achterstallig onderhoud van Grondbedrijf en particuliere eigenaren. Het idee van de stadsvernieuwers was om de wijk te ontwikkelen tot een buurt met middenstands woningen. Daarvoor moesten grote delen van de buurt ten zuiden van de 1e Oosterparkstraat plat om vervangen te worden door 'meanderende straten' met koop- en duurdere huurwoningen.
Stichting Opbouw Oosterpark zette zich in voor de bewoners. Er werd een spreekuur gehouden in een kantoortje aan het Beukenplein waar bewoners met huurproblemen langs konden komen voor hulp. Er ontstond een actieve bewonersgroep. De winkeliersvereniging en verschillende politieke partijen werden betrokken bij het opstellen van een alternatief bestemmingsplan.
Het plan van de ‘meanderende straten’ werd uiteindelijk gewijzigd onder druk van de buurtorganisaties en interne verdeeldheid bij de verschillende gemeentelijke diensten. Het karakteristieke stratenpatroon bleef behouden, maar veel huizenblokken gingen onder de slopershamer.
Bewonersgroep
De bewoners werden betaalbare, nieuwe woningen in Purmerend in het vooruitzicht gesteld. Heel wat bewoners gingen hier op in en de achtergebleven woningen werden dichtgetimmerd. Veel oudere mensen die in benedenhuizen woonden wilden overigens niet weg om dan terecht te komen in flatgebouwen. Vooral in de 2e en 3e Oosterparkstraat en Vrolikstraat tussen Wibautstraat en Eikenweg vertrokken veel bewoners . Dit gebied verloederde.
Binnen de bewonersgroep had je actiegroepen die zich per woonblok organiseerden, bijvoorbeeld actiegroep De Punt (de kop van de 1e en 2e Oosterparkstraat bij de Wibautstraat). Zij gingen huis voor huis bij bewoners langs om ze te informeren dat ze een keus hadden: blijven of vertrekken en dat ze eisen mochten stellen aan betaalbaarheid van de huur, inrichting van het stratenplan en onderhoud van de woningen. Het leidde tot wegbarricades tegen de verbreding van de Wibautstraat en tot demonstraties voor een huurlimiet van 10% van het inkomen. Dit was een stedelijke actie met o.a. bewoners van het Bickerseiland en de Sterke Arm uit de Dapperbuurt. Motto van de bewonersgroep was: behouden wat te behouden valt en fatsoenlijke, betaalbare nieuwbouw op plekken die niet te behouden zijn.
Kraakacties
Acties tegen verloedering van de buurt hebben veel invloed gehad, hier heeft Rie Tapperwijn - een bekende en geduchte buurtbewoonster - een grote rol bij gespeeld. Het was de gewoonte om huizen van mensen die vertrokken meteen onbruikbaar te maken voor bewoning: de vloer werd open gezaagd en met de verkregen planken werden de ramen dichtgetimmerd. Daar had de buurt behoorlijk de pest over in, want de dichtgetimmerde woningen bleven dan meestal nog een aantal jaren leeg staan. Door de invloed van de bewonersgroep werden die praktijken meer en meer gedwarsboomd: mensen die op het punt stonden om te verhuizen gaven hun sleutels aan woningzoekenden die vlug de woning 'kraakten' en mensen van de bewonersgroep bezochten slopers als ze wilden beginnen met het openbreken van de vloer. Als de slopers de indrukwekkende figuur van Rie Tapperwijn zagen, bliezen ze snel de aftocht.
Er zijn nieuwbouwblokken gekomen, zowel goede als ondermaatse en een deel van de oude woningen is opgeknapt. De bouwstijl uit de 19e eeuw is nog goed herkenbaar. Op veel plekken is te zien dat de wijk oorspronkelijk door verschillende kleine aannemers is gebouwd die maar een paar huizen neerzetten en veel variatie aanbrachten; de rooilijn verspringt, de gevels zijn divers; steeds wat andere portieken, versieringen, balkons, steenkleur en metselwerk.
Huur en koop
In het begin van de 21e eeuw kwam een omslag, er was funderingsonderzoek gedaan en veel panden moesten ofwel gerenoveerd of gesloopt worden. In sommige stukken zouden gevels en tussenmuren overeind blijven, maar van binnen moesten de woningen ruimer en comfortabeler worden. Andere woningblokken zouden ondanks de kleine opknapbeurt in de jaren ’80 alsnog gesloopt worden. Inmiddels waren de woningen grotendeels eigendom geworden van woningbouwcoöperaties, maar het idee van volkshuisvesting was aan het veranderen. De buurt moest gemengder worden: meer mensen met middeninkomens. Wederom werden bewoners uitgeplaatst want de woningen zouden stukken duurder worden, ten dele koopwoningen, en het aantal sociale huurwoningen moest krimpen.
Opnieuw kwam Machtelt in het geweer, deze keer om het 19e eeuwse straatbeeld te behouden. Zij richtte "Vrienden van de 19e Eeuwse Ring" op, schakelde Bureau Monumenten en Archeologie in, ging bij politici en het stadsdeel sympathisanten werven en benadrukte het belang om sloop van een beeldbepalend huizenblok te voorkomen met de slagzin "Gevels zijn het gezicht van de geschiedenis". Uiteindelijk is woningbouwvereniging De Key overstag gegaan en is er gerenoveerd met behoud van gevels en muren.
Wat echter niet tegen te houden was: de buurt is veranderd van een gewone volksbuurt naar een buurt met vooral dure huurhuizen en koophuizen, en veel minder sociale huurwoningen. En ook de verbondenheid met de buurt verdwijnt. "Huizen die in 2003 nog tot anderhalve étage woningen zijn omgebouwd voor grotere gezinnen, zijn niet veel later weer verbouwd tot kleine appartementen, geschikt voor expats die veel kunnen betalen. En die mensen hebben niks met de buurt ".
