Michiel de Ruyter en daarna
Denemarken ging nu opnieuw ten aanval tegen de Zweden. Die kwamen ijlings terug uit Polen. Uit woede ging Zweden opnieuw stukken van Denemarken bezetten. Juist in die exceptioneel koude winter vroren alle grote wateren rondom de Deense eilanden potdicht. Zweden bezette Jutland, Funen en Seeland. Een makkie.
Denemarken werd echter gedwongen tot de Vrede van Roskilde van februari 1658, waarbij Denemarken heel hun Zuid-Zweden, de drie provincies die ik eerder noemde, aan Zweden moest afstaan
We hebben het over de zogenaamde Noordse Oorlogen.
Onze grote zeeheld Admiraal van Wassenaer van Obdam besloot met zijn vloot helemaal dwars door de Sont (Øresund) te varen, midden tussen het Deense eiland Seeland en het Zweedse vasteland door. Lekker puh. Op grond van dat verdrag van Roskilde zou het nu immers moeten kunnen! Bij het fiere kasteel Kronborg in het noorden van Seeland (het ’kasteel van Hamlet’) is de Sont best smal, dat heb ik zelf gezien. Op de dag dat ik er was, was er juist een zeil regatta gaande. Het was mooi zonnig weer.
Wassenaer van Obdam diende met zijn drieste actie het belang van de Nederlanden, vooral van Amsterdam: om de Moeder negotie goed te kunnen uitvoeren was een laag Sonttarief voorwaarde. En dat lage tarief kreeg je alleen wanneer ter weerszijden van de Sont twee landen lagen: Denemarken links, Zweden rechts. Het was van die Obdam een duivels gevaarlijke, maar uiteindelijk succesvolle actie. Het werd weer oorlog. De Zweden vielen die vloot keihard aan, waarbij Obdam een afwachtende maar achteraf bezien juiste houding heeft ingenomen. Een felle langdurige zeeslag volgde, die de Zweden verloren. De Nederlanders behaalden een schitterende zegepraal. Het was een dubbeltje op zijn kant geweest.
Maar Zweden viel vervolgens opnieuw op Kopenhagen aan. Dankzij de Nederlanders mislukte dat. En ontruimen van Denemarken? Ho maar!
De Nederlanden lieten het er niet bij zitten. Michiel de Ruyter kwam in hoogsteigen persoon in actie, in eerste instantie om Obdam te vervangen. Hij besloot eerst eens op het Deense eiland Fyn af te gaan. Met veel moeite en door middel van een scheepsbombardement trachtte hij in 1659 de precies halvemaanvormige vestingstad Nyborg te ontzetten aan de oostkust van Fyn, dat sinds die tijd bij ons op zijn Nederlands Funen heet. Tot die tijd stond er FIONIA bij op een verder waar dat maar mogelijk was Nederlandstalige kaart.
Die invasie gelukte niet, ondanks het bombardement, wegens heftig verzet van de nog steeds aanwezige Zweedse bezetter. De Ruyter moest het nog eens ergens anders proberen. Nu bij Kerteminde, ten noorden van Nyborg. Dit keer waren de Nederlanders in een kwartier klaar. De Denen hielpen voor zover ze daartoe in staat waren. Uiteindelijk vochten ze even dapper als de Nederlanders. Snel naar Nyborg; vanaf de landzijde lukte dat toen wel. Zo was heel Funen even Michiels bezit.
Mooi moment voor Amsterdam om dat aangeplempte eiland Funen te gaan noemen.
Lachende derde waren de Vereenighde Nederlanden. De Sont was in zijn geheel een landgrens geworden en is dat gebleven. Passage kostte bijna niks meer. De Gouden Eeuw kon nog even doorgaan bij ons.
Het was allemaal een staaltje van groot machtsvertoon geweest.
Nederland verliet Funen natuurlijk direct. Het was immers geen overzeese kolonie.
Amsterdam is niet de enige plek in Nederland waar Funen vernoemd is. In Blauwestad, dat megalomane waterwoning bouwproject in het Oldambt in Groningen van commissaris der Koningin Hans Alders, heten straten naar Deense eilanden. Funen is er een van. Blauewestad is dan ook een beetje een eilandenrijk. Het project leverde niet het gedroomde succes op. Dat wordt het pas wanneer Willem-Alexander en Máxima - ze waren al eens in Denemarken op staatsbezoek, helaas niet op Funen - er een villa kopen, op Funen bijvoorbeeld. Spelevaren met de meisjes. Regen. Zeilen in de omgeving misschien. Net als vroeger vakantie houden in je eigen land: Margriet en Pieter deden dat nog op Schiermonnikoog. Ik zie de foto’s al voor me.
Zelf ben ik meer gehecht aan het wuivende graan elders in die provincie. Maar voor de vooruitgang moet je wat over hebben.
lees ook :Funen
