Frits Tjaarda, de rijwielhandelaar

Een knappe, goedgeklede man met verdriet in zijn ogen

Auteur: Minahassastraat Angela Busch
1 Fan
Indische Buurt

Toen ik voor het eerst foto’s zag van Ids (roepnaam Frits) Tjaarda, zag ik mijn opa Nicolaas Tjaarda. Wat leken die twee mannen op elkaar. Wie was Frits? Waarom werd er over hem zo weinig gesproken?

Frits Tjaarda - 1936 .<br />Foto: Angela Busch

Frits Tjaarda - 1936 .
Foto: Angela Busch

Alle rechten voorbehouden

Toen ik de foto nog eens goed bekeek zag ik een knappe, goedgeklede man, maar tegelijkertijd zag ik verdriet in zijn ogen. Frits werd geboren op 06-03-1914 in Rotterdam en kwam samen met zijn ouders op 12-07-1915 naar Amsterdam Oost.

Frits was tot juni 1933 werkzaam als rijwielhandelaar bij Velleman & Verdoner. (Prins Hendrikkade). Volgens mijn opa was hij een goede rijwielhandelaar. Mijn opa was stapelgek op zijn oudere broer Frits. Frits maakte zelfs een fiets voor mijn opa. Verder heeft Frits gewerkt als metaalbewerker, al is het niet duidelijk waar hij werkzaam is geweest.

Na 1933 raakte Frits werkeloos en begon psychische klachten te ontwikkelen. Hij kon het niet verkroppen dat hij ondanks het stempelen bij het arbeidsbureau geen werk meer toegewezen kreeg. De psychische klachten werden erger en zo ontwikkelde hij achtervolgingswaanzin. Zo erg dat hij eerst werd opgenomen in het Wilhelmina Gasthuis. Bij terugkomst werden de klachten niet minder en werd hij opgenomen in de Valerius Kliniek, daarna in 1940 in het psychiatrisch ziekenhuis Duin en Bosch in Castricum.

Vanwege de bouw van de Atlantik-Wall werd dit ziekenhuis ontruimd en kwam Frits op 15-05-1943 terecht in een psychiatrisch ziekenhuis in Den Dolder, waar hij op 08-03-1945 in de hongerwinter overleed. Het was onmogelijk om alle mensen eten te geven en daarnaast braken er ziektes uit. Frits bleek één van de 78 evacués te zijn die de hongerwinter niet overleefde. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats in Zeist.
Omdat Frits tijdens de hongerwinter overleed, kon de familie niet aanwezig zijn bij de begrafenis. Ook werd de familie niet op de hoogte gesteld van de plek waar Frits begraven was. Het graf werd in 1986 ontruimd.

Als de familie eerder had geweten waar hij begraven was, hadden ze nog 39 jaar lang de tijd gehad om zijn graf te bezoeken. Frits heeft een zwaar leven gehad, maar had zoals ieder mens ook zijn bijzondere en mooie kanten. Hij zal voortleven als een goede rijwielhandelaar, een knappe man en een fijne broer waar mijn opa zo gek op was.

Alle rechten voorbehouden

562 keer bekeken

2 reacties

Voeg je reactie toe
mar seldrijk-box

Ach Frits...

Het zoveelste trieste verhaal van een mens in nood, tijdens en voor de oorlog .  Voor ouders en verwanten een hel. Zelfs geen kans om afscheid te nemen...Coronatijd???

Ik heb de oorlog in de Transvaalbuurt meegemaakt. Het grootste getto werd in de Transvaalbuurt gecreëerd. Tranen ! Helemaal toen we niet naar Opa en Oma konden omdat die in het Judenviertel woonden. Vanaf Jodenbreestraat en rondom de Nieuwmarkt was alles afgesloten..Straten en bruggen werden afgesloten met prikkeldraad...Verdriet..Krugerplein, druk met Joodse mensen in overvalwagens weghalen...niet goedschiks dan maar enz.. Later toen ik ouder was heeft mijn vader eindelijk verteld dat er ook een hoop ambtenaren, zoals politie en burgers actief waren met Joodse mensen te verraden en zelfs ,kopgeld kregen' ..geldbedrag per pers, als je iemand aanbracht. Nog steeds, ik ben 86 jaar inmiddels, heb ik angstdromen...Zie nog altijd die moffen en burgers, lange jas en hoed als uniform, op het Afrikanerplein, of Krugerplein lopen, op Jodenjacht Ach arme mensen. Wat hebben we aangericht.....Ach Transvaalbuurt, wat heb je geleden...

 

Ik kon het niet laten om voor de 2e keer te reageren. Heeft dan niemand van jullie pijn en verdriet gevoeld in die waanzinnige tijd. Vanuit  heel Amsterdam werden Joden gemobiliseerd, dat was eenvoudig voor de deportatie...Ook hebben ze op scholen gezeten zoals De Oranje Vrijstaat School en in de Kraaipanstraat..Vanuit onze tuin konden we op het speelplein kijken. En Mama heeft dat niet kunnen verwerken.. Ze heeft nooit meer kunnen lopen nadien.

mar seldrijk-box

Frits Tjaarda de Rijwielhandelaar

Het verhaal laat een diepe indruk achter ...Ik denk, omdat ik een oorlogskind was en Amsterdam diep getroffen werd door honger en kou. Arme Frits...zo godvergeten alleen. Vanavond een kaarsje aan voor Frits. 

 

Dankjewel voor dit mooie, trieste verhaal....Die k...oorlog.. 

 

Mar Selderijk