Tot 1962 stond op de plek stond waar nu de woontoren van architect Stam staat, op de hoek van de Linnaeustraat en de Polderweg, een prachtige Joodse synagoge. Deze was een ontwerp van Jacob Baars en is 1928 ingewijd toen bijna 80 procent van de bevolking van de Transvaal Joods was en meer dan de helft zich ook zo noemde. De synagoge had trekken van de Amsterdamse School, maar ademde met zijn blokvormige elementen en toren met rechthoekige contouren vooral de sfeer van Dudok. Zij had een gecompliceerde vorm, gebaseerd op een vierkante plattegrond met afgesneden hoeken voor de eindgevels van een diagonaal zadeldak. Ze deed dienst tot 1956 en werd in 1962 helaas afgebroken. De bekende Joodse Amsterdammer Sal Tas heeft zich nog ingezet voor behoud van de sjoel. Het mocht niet baten. Wel zijn de mooie gebrandschilderde ramen van Leo Pinkhof en het koperen hekwerk gered en in 1948 overgebracht naar een nieuwe synagoge in Israel.
De Transvaalbuurt was in de jaren '30 door de sterke Joodse inslag een levendige buurt met een eigen ritme. Onder de merendeels Joodse bewoners treffen we kleine middenstanders, diamantbewerkers en straathandelaars. De winkels hebben geen vaste sluitingstijd, zijn op zondag open en verkopen joodse specialiteiten als gemberbolussen, pekelvlees en matzes. Op straat zijn overal joodse venters te vinden, de meeste met handkarren, de meer succesvolle met paar en wagen. Vooral als de economische crisis toeslaat en men een centje moet bijverdienen. De steun geeft wat handgeld om de eerste waren te kopen. De Joodse bevolking kwam vooral van Valkenburg en Uilenburg waar de gemeente de oude krotten wilde opruimen. Vooral de meer sociaal bewuste Joden trokken naar de Transvaalbuurt, waar de Handwerkers Vriendenkring voor hun emancipatie nieuwe woningen bouwde: licht en ruim en voorzien van stromend water en wc. De meeste Joodse bewoners waren niet meer kerks en via de diamantbewerkersbond georienteerd op de SDAP.
De oude synagoge
De Transvaalbuurt was in de jaren '30 door de sterke Joodse inslag een levendige buurt met een eigen ritme.
10839 keer bekeken