Tugelaweg 65 I – Het gezin van Henrie Schnitseler (25)

Over de kinderen van Henrie en Esther: over dochter Sophie en haar man Mozes Swart

Verteller: Frits Slicht Frits Slicht
Auteur: Frits Slicht Frits Slicht
Spitskopstraat
Pasfoto van Mozes Swart, bron: vreemdelingen dossier Felix Archief

Pasfoto van Mozes Swart, bron: vreemdelingen dossier Felix Archief

Dochter Sophie is geboren op 2 april 1895 en trouwt met Mozes Swart (geboren op 20 mei 1896) op 14 maart 1918 in Zaandam. Mozes kwam uit een religieus gezin, zijn vader Levie Swart was in 1919 koster en drie jaar later was hij rabbinaal opzichter. Deze taken of beroepen worden genoemd bij de huwelijken van de zusters van Mozes in 1919 en in 1922. Voor zover valt na te gaan was hij in zijn eerdere of overige leven werkzaam als ‘werkman’ en als diamantwerker. Over diens religieuze functies kan ik verder niets vinden, mijn bron is www.maxvandam.info

Archiefkaart van Mozes Swart, bron: indexen SAA

Archiefkaart van Mozes Swart, bron: indexen SAA

Sophie was voor haar huwelijk al marktkoopvrouw in huishoudelijke artikelen. Dit volgens het dossier van haar vader, maar een marktkaart of iets gelijkwaardigs heb ik niet kunnen vinden. Mozes stond ook op de markt (met ‘galanterieën’). Maar dat moet na zijn al dan niet succesvolle carrière als diamantslijper zijn geweest. Hij was namelijk eerder werkzaam als diamantslijper. Hij was al werkzaam in dit vak toen hij werd gekeurd voor de militie. Helemaal zeker ben ik niet van zijn keuring, omdat hij staat ingeschreven zonder geboortedatum. Hoe dan ook, hij werd afgewezen voor de dienst. Hij werd in juni 1915 letterlijk en figuurlijk te ligt bevonden. Het ging bij hem om’ lichaamszwakte’ in combinatie met ‘een slepende borstvliesontsteking’. Mozes was overigens 1 meter en 586 mm groot.

Leerlingenkaart ANDB van Mozes Swart als diamantbewerker, bron: ANDB archief, IISG

Leerlingenkaart ANDB van Mozes Swart als diamantbewerker, bron: ANDB archief, IISG

In januari 1916 wordt hij lid van de ANDB. Op zijn lidmaatschapskaart valt af te lezen dat hij tussen begin 1916 en medio 1922 werkzaam was in Het Vak. Maar opgemerkt moet worden dat hij in de laatste 2 à 3 jaar bijna voortdurend werkloos was. Vandaar dat hij zijn geluk zoekt in Antwerpen, een route die veel werkloze diamantwerkers voor hem hadden gevolgd. Op 4 maart 1923 arriveert hij in Antwerpen, samen met zijn vrouw, Sophie. Of hij veel heeft kunnen werken in Antwerpen is onbekend, maar in het jaar 1928 het gezin van Mozes en Sophie weer terug naar Amsterdam. Inmiddels is dan ook hun dochter Maria geboren, maar die is volgens de gegevens uit het Felix Archief in Nederland achter gebleven (onbekend waar). Hun zoon Henrie is nog net in Berchem (Antwerpen) geboren.

Formulier uit het Felix Archief (Antwerpen) m.b.t. de aankomst van Mozes Swart in Berchem, Antwerpen.

Formulier uit het Felix Archief (Antwerpen) m.b.t. de aankomst van Mozes Swart in Berchem, Antwerpen.

Formulier uit het Felix Archief (Antwerpen) m.b.t. de aankomst van Sophie Swart - Schnitseler in Berchem, Antwerpen.

Formulier uit het Felix Archief (Antwerpen) m.b.t. de aankomst van Sophie Swart - Schnitseler in Berchem, Antwerpen.

Mozes volgde daarmee in de voetsporen van zijn vader Levie. Ook zijn broers Nathan en Willem werkten in Het Vak. Op 14 maart 1928 komen ze op de Tugelaweg 138 huis te wonen, op 6 april 1933 verhuizen ze naar de Topaasstraat 3 I.

Topaasstraat (rechts aflopen vanaf nr. 17), bron: Archief van de Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting en rechtsvoorganger: glasnegatieven, architect J.C. van Epen.

Topaasstraat (rechts aflopen vanaf nr. 17), bron: Archief van de Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting en rechtsvoorganger: glasnegatieven, architect J.C. van Epen.

Tijdens de bezettingsperiode keert Sophie opvallend genoeg terug naar haar oude stiel. Zij gaat opnieuw ‘de markt op’, deze keer echter op de Joodse markt in de Gaaspstraat.

Stil uit de film over de Joodse markt in de Gaaspstraat, bron: Stichting Leren

Stil uit de film over de Joodse markt in de Gaaspstraat, bron: Stichting Leren

Waarom deze stap? Mogelijk omdat ze via deze functie een Sperre kreeg. Ook haar man en haar zoon kregen daardoor een tijdelijke Sperre.
Kaart van de Joodse Raad van Sophie Swart – Schnitseler, bron: Arolsen Archives

Kaart van de Joodse Raad van Sophie Swart – Schnitseler, bron: Arolsen Archives

NAAR: VERHAAL 1

OF NAAR: VERHAAL 26

Alle rechten voorbehouden

54 keer bekeken

Bekijk meer afbeeldingen

Ledenkaart ANDB met informatie over werkzaamheden van Mozes Swart, bron: ANDB archief, IISG

Ledenkaart ANDB met informatie over werkzaamheden van Mozes Swart, bron: ANDB archief, IISG

Achterzijde van de ledenkaart ANDB met informatie over werkzaamheden van Mozes Swart, bron: ANDB archief, IISG

Achterzijde van de ledenkaart ANDB met informatie over werkzaamheden van Mozes Swart, bron: ANDB archief, IISG

Kaartje met info over boete van Mozes Swart, bron: ANDB archief, IISG

Kaartje met info over boete van Mozes Swart, bron: ANDB archief, IISG

Geen reacties

Voeg je reactie toe