Men wil niet als alleen Joods te boek staan

Verteller: Frits Slicht Frits Slicht
Auteur: Frits Slicht Frits Slicht
Spitskopstraat

Met de woningwet in de hand komt de gemeente Amsterdam met het idee voor de sanering van Uilenburg en nieuwbouw in Oost / de latere Transvaalbuurt, de zogenaamde Tugelawegblokken.

Het bestuur van de Handwerkers Vriendenkring. Bron: het feestnummer van De handwerksman; maandblad van de Vereeniging Handwerkers Vriendenkring, jrg 38, 1929, no 4, 1929

Het bestuur van de Handwerkers Vriendenkring. Bron: het feestnummer van De handwerksman; maandblad van de Vereeniging Handwerkers Vriendenkring, jrg 38, 1929, no 4, 1929

Rabbijn De Hond

Dat de HWV ook niet louter Joods wil zijn of als zodanig te boek wil staan, blijkt uit een bijeenkomst in 1912 tussen Rabbijn Dr. Meijer de Hond en het bestuur van de HWV over mogelijke samenwerking. Dit loopt spaak vanwege het verlangen van Dr. De Hond om woningen te bouwen voor Joden die leven op een traditionele manier. Dit is voor de HWV onacceptabel. Ook zijn compromis om dan alleen voor Joden te bouwen met als doel het Joodse milieu te bewaren, bij voorkeur het orthodoxe, in de Jodenbuurt, wordt eveneens verworpen. Men is overigens niet geheel blind voor de noden van de kosjer levende medejoden, in 1903 werd met een financiële bijdrage van vereniging een volksgaarkeuken die rituele spijzen verschaft mogelijk gemaakt (deze komt op het Waterlooplein).

Opmerkelijk is dan wel het aanbod dat de HWV heeft gedaan aan de Nederlands Israëlitische Hoofdsynagoge (NIHS). De HWV heeft een terrein, gelegen aan de Tugelaweg, aangeboden voor het bouwen van een synagoge. Wanneer dit aanbod is gedaan, is niet duidelijk. Zeker is dat het NIHS niet is ingegaan op dit aanbod (bron: NIW 18-11-1932). Misschien neutraal, maar wel met oog voor de eigen leden die overwegend Joods waren. 

Voorblad van het eerste nummer van De Handwerksman, bron IISG.

Voorblad van het eerste nummer van De Handwerksman, bron IISG.

Prestaties van de HWV

Het zou onjuist zijn om het bij de oprichting en het bestaan van de HWV het hierbij te laten en mezelf te beperken tot louter Het Bouwfonds. De HWV heeft namelijk meer gepresteerd, veel meer. Om maar een aantal voorbeelden te noemen:

  1. er kwam een eigen Maandblad, De Handwerksman
  2. de oprichting van een eigen Fanfarekorps en een zangkoor
  3. oprichting van een Coöperatieve Bakkerij
    Simon Blitz voor zijn bakkerij "Handwerkers Vriendenkring" in de  Valkenburgerstraat 255, circa 1910. Bron: JHM.

    Simon Blitz voor zijn bakkerij "Handwerkers Vriendenkring" in de Valkenburgerstraat 255, circa 1910. Bron: JHM.

  4. de bouw van een eigen gebouw aan de Nieuwe Achtergracht met ook een ingang aan de Roetersstraat
  5. het creëren van een eigen bibliotheek
  6. oprichting van Ziekenzorg, een eigen ziektekosten verzekering
    Ziekenzorg, bron: Maandblad van Ziekenzorg – IISG.

    Ziekenzorg, bron: Maandblad van Ziekenzorg – IISG.

  7. De oprichting van de Stichting Bouwfonds Handwerkers Vriendenkring

“De Stichting Bouwfonds Handwerkers Vriendenkring”. Het is Samuel Hartog, bestuurslid van de HWV die in november 1911 met het idee komt om een eigen bouwvereniging op te richten. Zijn oproep levert slecht twee reacties op (van een zekere H. de Vries Mzn. En J. Sarphatie). Een belangrijke rol is weggelegd voor de latere burgemeester J.W.C. Tellegen. Als hij nog directeur is van de Gemeentelijke Bouw- en Woningtoezicht, is hij betrokken bij de voorbereiding en totstandkoming van het besluit om te komen tot een verbetering ‘der Volkshuisvesting’. Dit heeft alles te maken met de invoering van de Woningwet van 1902 en de daarop volgende gemeentelijke bouwverordening van 1905.

Directeur Tellegen is blijkbaar op de hoogte van de oproep. Hij nodigt het drietal uit om met hem te overleggen. Hij is gecharmeerd van het denkbeeld en adviseert het drietal om een eigen woningbouwvereniging op te richten. Op 15 februari 1912 wordt de oprichtingsakte van De Stichting Bouwfonds HWV opgesteld. Onder de eerste bestuursleden, behalve de al eerder genoemden, ook twee latere kopstukken: Hijman Barnstein en Joseph Zodij.

Naar het overzicht

Alle rechten voorbehouden

92 keer bekeken

Geen reacties

Voeg je reactie toe