Een nieuw project: de Spitskopstraat

Het is al weer vele jaren geleden dat ik kennismaakte met het boek van Maurice Ferares. Ik was mij aan het inlezen over het Joodse verleden van de Transvaalbuurt. In zijn boek Violist in het Verzet vertelde hij uitgebreid over de bewoners van het straatje waar hij woonde. Dat straatje was de Spitskopstraat. In zijn straatje woonde volgens hem 48 gezinnen, waarvan 47 Joods waren. Dat intrigeerde mij zodanig dat ik besloot die Joodse gezinnen, personen te gaan opzoeken. Opzoeken in de dubbel betekenis. Ik wilde iets meer weten over de achtergrond van deze mensen. Aangezien ik Maurice Ferares niet voor het hoofd wilde stoten, heb ik eerst contact met hem opgenomen. Hij had geen bezwaar, maar vertelde wel dat de namen van de mensen in zijn boek niet correspondeerde met de eigenlijke namen.

Om de bewoners dus echt te kunnen ‘bezoeken’ moest ik wel eerst alle namen gaan opzoeken bij het Stadsarchief. De woningkaarten waren toen nog niet gedigitaliseerd. Zo zat ik dus in de studiezaal met de oorspronkelijke kartonnen kaartjes. Met de door mij opgestelde lijst ben ik die gaan vergelijken met de namen op het toen nog Digitaal Joods Monument. Er waren vele overeenkomsten, maar ook verschillen. Bij het Digitaal Joods Monument hanteerde men als ijkpunt februari 1941. Daar ben ik zo af en toe van afgeweken.

Verder kwam ik er achter dat Maurice ook die woningen meetelde die hun ingang hadden ‘om de hoek’ van de Spitskopstraat. Het gaat dan om de woningen boven de nummers 1, 2, 11 en 12. Feitelijk zou je ze gezien de adressen moeten meetellen bij de Retiefstraat respectievelijk de Tugelaweg. Bouwkundig gezien, hoorden ze echter weer wel bij de Spitskopstraat. Misschien een beetje gesmokkeld, maar ik hield mij vast aan Maurice Ferares. Zonder hem zou ik nooit zover zijn gekomen. Vanaf het allereerste contact heb ik hem mogen raadplegen en heb hem ook mogen interviewen.

Via zijn boek kwam ik ook op het spoor van die wel heel bijzondere vereniging of organisatie: De Handwerkers Vriendenkring (HWV). Op de website van het Geheugen van Oost heb ik daar al veel over geschreven. Tevens heb ik over de HWV een enkele keer een lezing mogen geven en zelfs een artikel geschreven voor Ons Amsterdam. Het verhaal van de vader en moeder van Maurice Ferares is ook verschenen in het Boek Joodse Huizen 2019. 

Het project Spitskopstraat bestaat in grote lijnen uit drie delen:

• een korte inleiding over de HWV en Het Bouwfonds HWV,
• daarna een verhaal over een welheel bijzondere architect: Willem Leliman.
• Tot slot en dat is het grootste deel, de Joodse bewoners van de Spitskopstraat. Ik doe eerst de oneven nummers, daarna de even om af te sluiten met de hoekwoningen!. Hier ook een kort hoofdstuk opgenomen over Het Gemeentelijk Bureau (voor) Maatschappelijke Steun.
• Naar het overzicht