Nola Hatterman, een lezing

Met vijf 'verhalenverzamelaars van het Geheugen van Oost ' waren we op 4 maart bij de goed bezochte lezing over Nola Hatterman (1899-1984), actrice en vooral schilderes, die in haar jeugd op de Middenweg woonde, recht tegenover Huize Frankendael.

Wij werden ontvangen in het voormalige Koetshuis annex paardenstal. Het was nog goed te zien hoe het hooi daarboven werd opgeslagen, door de de enorme ladder, ingenieus bevestigd aan het plafond. De ruimte was intiem verlicht met kaarsen. En voor de lezing kregen we een kort historisch overzicht van Frankendael. Interessant te horen dat dit huis ook een verzamelplaats was voor kunstenaars en eenzelfde functie vervulde als het landhuis Groeneveld in Baarn.

De journalist Ellen de Vries, zelf geïnteresseerd in de post-koloniale geschiedenis, schreef een biografie over Nola Hatterman en verzorgde de buitengewoon interessante lezing: Als kind al kwam Nola in aanraking met Indische mensen, omdat de grotere huizen in de Watergraafsmeer onderdak boden aan verlofgangers uit Nederlands-Indië die soms hun donkere vrouw en kinderen met zich meenamen. De kinderen gingen naar school en Nola had een voorkeur voor ze, omdat zij ze mooi en lief vond. Heel erg vond zij dat er vaak zo neerbuigend en slecht over hen werd gesproken en haar gevoel dat deze mensen onrecht werd aangedaan ontstond daardoor al op jonge leeftijd. Later realiseerde ze zich: natuurlijk, hoe kun je een land onderdrukken als je de mensen waardeert?

Nola ging zich steeds meer voor deze mensen en hun geschiedenis interesseren en na een korte carrière als toneelspeelster specialiseerde ze zich in het schilderen van negers, in die tijd was dit nog geen beladen woord. Een kleine groep Surinamers kwam naar Nederland om te studeren of te werken. Vooral de arbeiders verdienden bij door model te zitten. Uiteindelijk identificeerde zij zich zo met hen, dat zij zichzelf als zwarte vrouw beschouwde en haar huwelijk met een blanke man als gemengd zag. In 1953 vertrok zij voorgoed naar Suriname, waar ze een van de grondleggers was van het Surinaamse Kunstonderwijs.

Na de lezing werd een film vertoond van Frank Zichem: 'Nola Hatterman en de konsekwente keuze'. Zij ontvangt in haar huisje middenin de rimboe een van haar pupillen, Armandd Baag, aan wie ze had geleerd dat 'black beautiful' is. Het is een ontroerende film, liefdevol gemaakt, waarin haar gecompliceerde karakter wel doorschemert, adviezen over haar werk, zelfs gegeven door Armandd, worden door haar niet geapprecieerd.

Tot slot konden we vragen stellen aan Ellen de Vries en aan de ook aanwezige filmmaker. Het was een leerzame avond over een voormalige bewoner van Amsterdam-Oost!