Nachaliël
Frits Slicht
Het is niet altijd duidelijk waarom bewoners van een bepaalde buurt overgingen tot het stichten van een eigen sjoel. Particuliere synagogen zijn er in Amsterdam al heel lang (geweest). In een lang artikel uit 1925 schrijft E.S. Hen over het bestaan en ontstaan van de huis- en chewresjoeltjes (synagogen) in Amsterdam. Huissynagogen zijn al bekend in het Amsterdam van de 17e eeuw. Chewresjoelen ontstaan zo rond 1800. Dit ontstaan heeft te maken met de ideeën van de Verlichting, de opvattingen over geloofsvrijheid. Dat biedt mogelijkheden aan die mensen die het niet eens zijn met bepaalde opvattingen van de ‘hoofdstroom’ een eigen synagoge te stichten. De meeste chewresjoelen ontstaan in het begin van de 20e eeuw.
Mogelijk hebben huissynagogen (in een ruimte ter beschikking gesteld door een particulier) aan de basis gestaan van de latere chewresjoelen.
Hen schrijft:
”Huissjoelen werden geregeld gehouden in een daarvoor bestemd en dikwijls ook bijzonder gemeubileerd vertrek, hetzij iederen dag, dus zoowel op Sabbath en feestdagen als op werkdagen, hetzij alleen op werkdagen en niet op Sabbath, of alleen op Sabbath en niet op werkdagen. Ja er waren zelfs huis sjoelen waar alleen op Vrijdagavond, of alleen om half één op werkdagen of alleen op Zaterdagavond met “nacht" geoord werd. De reden dat men zich de opoffering getroostte, om meermalen per dag, een gedeelte van zijn dikwijls niet al te groote woning voor het heilige doel af te staan, moet natuurlijk in de eerste plaats gezocht worden in zuivere vroomheid en godsvrucht. Een enkele maal is echter gemakzucht niet te miskennen.”
Motieven zoals hiervoor genoemd, liggen vaak ook ten grondslag aan het ontstaan van de chewresjoel. In een serie artikelen in het tijdschrift Hakehilla (jaargang 33 en deels 34, 1987/88), schrijft Dr. C. Reinders in zijn inleiding dat er vier redenen waren om tot een stichting van een chewresjoel over te gaan:
1/ de kosten van lidmaatschap en erefuncties in de gemeentesynagoge;
2/ te grote loopafstand naar de synagoge;
3/ afwijkende opvattingen over orthodoxie en riten bij gezang en gebed;
4/ meningsverschillen met de synagoge.
Terug naar de Inhoudsopgave
-------------------------------------------------
Dit is verhaal nr. 2 uit een serie van 23 verhalen van Nachaliël.
Voor verhaal nr. 3 ga naar Het begin van Nachaliël