Sloop synagoge getuigde van weinig respect

Verteller: Een prijsvraag
Polderweggebied / Oostpoort, Synagoge Linnaeusstraat

Het brede stuk straat tussen het voormalige politiebureau en de flat op de plek van de synagoge zou ‘Sjoelplein’ moeten heten.

Oude synagoge Linnaeusstraat Deze foto stond centraal in de prijsvraag van het stadsdeel. Tientallen buurtbewoners wisten te melden dat het een synagoge was en hadden dierbare herinneringen aan het gebouw (foto: Stadsarchief Amsterdam).

Oude synagoge Linnaeusstraat Deze foto stond centraal in de prijsvraag van het stadsdeel. Tientallen buurtbewoners wisten te melden dat het een synagoge was en hadden dierbare herinneringen aan het gebouw (foto: Stadsarchief Amsterdam). Door: Hansje Galesloot

Alle rechten voorbehouden

Kees Huyser: ‘De synagoge is ingewijd in september 1928 en was ontworpen door de architect Jacob S. Baars. Het complex bevatte ook een gemeenschapsgebouw, een bijsynagoge en een mikwe (badhuis). Het stond op een terrein van slechts 500 vierkante meter. De architectuur was in de stijl van de Amsterdamse School. De Schoonheidscommissie had aanvankelijk zeer veel moeite met het ontwerp van Baars. Men vond het gebouw te omvangrijk voor de beperkte locatie en de bouwstijl te uitbundig. Nadat het plan was aangepast, legde men zich erbij neer.’

Hans Bethlehem: ‘De bouw van de synagoge stond vanaf juni 1927 onder leiding van de hoofdopzichter Abraham Oznowicz, die in de Ploegstraat in Betondorp woonde. Hij volgde een avondopleiding tot architect. In die hoedanigheid verzorgde hij in 1928 de inrichting van een kleine synagoge in Betondorp, ondergebracht in een zijvleugel van het door Dick Greiner in 1927 gebouwde Vereenigingsgebouw aan de Brink. Deze synagoge was een initiatief van de vereniging Nachaliliel en was bedoeld om de oudere geloofsgenoten een wandeling naar de Polderweg te besparen. Op de sabbat mocht men zich alleen te voet verplaatsen. In Betondorp woonden veel joden, vooral diamantbewerkers.’

Will Wickel: ‘Begin jaren dertig heb ik alleen op de statige trap gezeten van de prachtige synagoge aan de Linnaeusstraat, ik ben er nooit binnen geweest. Naast die trap en op het bordes stonden prachtige plantenbakken. Met mijn moeder en mijn broer woonde ik in de Indische Buurt, we waren in 1925/1926 gevlucht uit Berlijn voor de toen al merkbare anti-joodse opruiingen. Ik was toen ongeveer tweeënhalf jaar oud. Mijn verdwenen vader was joods, mijn moeder christelijk. Als ‘vaderjoods’ kind met bovendien blond haar en blauwe ogen kwam ik de synagoge niet in. Mijn broer die een donkerder uiterlijk had, kon zonder probleem naar binnen.
Door barbaarse stadsontwikkelaars zonder enige smaak en respect is de synagoge begin jaren zestig gesloopt. Ik heb helaas niet meegedaan aan de straatnamenwedstrijd van het stadsdeel voor het Polderweggebied. Maar het brede stuk straat tussen het voormalige politiebureau en de afschuwelijke flat op de plek van de synagoge zou ‘Sjoelplein’ moeten heten. Uit eerbied voor de omgekomen joodse inwoners van Oost.’

Alle rechten voorbehouden

7310 keer bekeken

Bekijk meer afbeeldingen

Interieur oude synagoge Het fraaie interieur droeg ook de kenmerken van de Amsterdamse School. Achterin de heilige arke met de torarollen. Daarboven een deel van de vrouwengalerij en in de achtergevel de helft van de glas-in-loodramen van Pinkhof. Het fraaie interieur van de synagoge Linnaeusstraat met achterin de heilige arke met de torarollen. Daarboven een deel van de vrouwengalerij en in de achtergevel de helft van de glas-in-loodramen van Leo Pinkhof (uit: J.F. van Agt, Synagogen in Amsterdam).

Interieur oude synagoge Het fraaie interieur droeg ook de kenmerken van de Amsterdamse School. Achterin de heilige arke met de torarollen. Daarboven een deel van de vrouwengalerij en in de achtergevel de helft van de glas-in-loodramen van Pinkhof. Het fraaie interieur van de synagoge Linnaeusstraat met achterin de heilige arke met de torarollen. Daarboven een deel van de vrouwengalerij en in de achtergevel de helft van de glas-in-loodramen van Leo Pinkhof (uit: J.F. van Agt, Synagogen in Amsterdam). Door: Hansje Galesloot

Alle rechten voorbehouden

6 reacties

Voeg je reactie toe
Paul D. Meijer

Architect Oznowicz

Abraham Oznowicz ontwierp o.a. de synagoge in Betondorp (1928), restaureerde de synagogen in Amersfoort (1948-'49) en Aalten (1949-'50), was betrokken bij het herstel van de Obrechtsjoel (1950), ontwierp de synagoge in Roermond (1954) en ontwierp de inrichting van tijdelijke synagogen voor de Liberaal Joodse Gemeente in Amsterdam. Hij inspecteerde na de oorlog diverse gebouwen van joodse gemeenten in opdracht van de Centrale Commissie voor Oorlogsschade der Joodsche Gemeenten in Nederland. Ik heb een oeuvrelijst van werk van Oznowicz van 1928-1970.

Co Maarschalkerweerd

Prijsvraag Polderweggebied

In tegenstelling tot Hansje Galensloot, heb ik, Co Maarschalkerweerd (71) wel meegedaan aan die prijsvraag, waarin 7 straten en 4 pleinen waren te benoemen in de nieuwe wijk achter de Hema. In april'43 stortte midden in 't oude centrum van Amsterdam, achter het Carlton Hotel (Singel/Vijzelstraat) een Engelse bommenwerper neer. Daarbij kwamen 7 jonge Britse vliegers in de helse vuiurzee om het leven. Hun verkoolde lichamen liggen begraven op de Nieuwe Oosterbegraafplaats aan de Kruislaan. Mijn voorstel was de 7 straten te benoemen naar deze 7 vliegers, en de 4 pleinen namen te geven die in relatie stonden (naam vliegtuig, vliegveld, plaats van verongelukken enz.) met deze ramp, ter herinnering aan die vreselijke ramp (waarbij ook burgers om het leven kwamen) en deze jonge mensen, die uiteindelijk voor onze vrijheid waren gestorven. Men heeft echter gemeend dit voorstel (ook) af te wijzen....

null

Gerrit Meents

Ik ben in de Synagoge geweest.
De eerste keer was ik ongeveer 7 jaar oud.
Zelfs op die leeftijd heeft heeft de Synagoge een groote in druk gemaakt op mij gemaakt.
Speciaal as er een feestdag was.
Mijn vader was Joods en mijn moeder niet,
Ben in 1941 van de lageren school afgegaan en met allen joodse kinderen naar een school voor Joodse kinderen gegaan in de Presidend Brand straat gegaan tot het einde van 1942.
En ja, de sloop van de sjoel liet zien hoe winig
respect er was voor de vermoorden Joodse mensen.
Jmeents3729@msn.com

Een bezoeker

Willem Cartigny

Ik neem aan dat van de tamelijk onbekende architect Abraham Osnowicz wel bekend is dat hij in 1949 de sjoel van A'foort restaureerde en in 1953 een nieuwe sjoel bouwde in Roermond.

Een bezoeker

Piet Joon

Bestemd voor dhr. G. Hoogewoud:
Wellicht u al bekend, zo niet:
Abraham Oznowicz is geboren op 8/1/1892 te Amsterdam, en overleden op 28/1/1976 te Amsterdam, begraven te Muiderberg. Hij was gehuwd met Frouke Naatje Kan, geboren op 12/2/1907 te Meppel, zij is overleden op 7/8/1982, en eveneens begraven te Muiderberg. Zij was de dochter van Israel Kan en Esther Wolff.
Namen van hun kinderen:
1) Rebecca-Rivka Oznowicz, geboren op 5/1/1932 te Amsterdam, en overleden op 17/12/1984 te Haifa, begraven te Haifa. Zij was gehuwd met Abraham-Aleb Mainz.
2) Israel-Ies Oznowicz, geboren op 22/1/1935 te Amsterdam, overleden op 13/1/1995 te Amsterdam, begraven te Muiderberg.

Een bezoeker

Guido Hoogewoud

Hans Bethlehem vertelt over de architect . Osnowicz, over wie weinig gegevens bekend zijn. Gaarne houdt het Stadsarchief zich aanbevolen voor meer informatie.
Met groet,