1941-1945
Vanuit het raam kan ik mijn Vader op weg zien gaan naar de verplichte wacht tijdens de avondklok. Moeder is bezig alle ramen te verduisteren op bevel vanuit Duits gezag. Ons pleegzusje huilt. Op de zakradio, verstopt achter de waterhoofdkraan in het souterrain horen we over de oppositie tegen de bezetter, die onze vrijheid heeft verwoest. Als je niet aan dit gezag voldoet, word je gearresteerd en zelfs doodgeschoten.
2021
Het is 80 jaar geleden dat de Februaristaking 25 en 26 februari 1941 plaatsvond, de énige openlijke verzetsactie tegen Jodenvervolging in Europa. Aanleiding daartoe waren razzia's. Honderden Joodse mannen werden opgepakt en per trein naar kamp Westerbork vervoerd. Muiderpoort is opstapplaats. Daarom heeft het kunstenaarscollectief Kamp Seedorf op de muur bij Insulindeweg/wegviaduct een handgeschilderde papieren muurschildering opgeplakt, gemaakt naar voorbeeld van 'de Dokwerker' van Mari Andriessen. Huidige bewoners zijn blij verrast met deze indrukwekkende schildering. Teken van de strijd om vrijheid.
Ook nu wordt vrijheid covid-begrensd. Gelukkig van een geheel andere orde dan toen. In corona-tijd kun je een boete van 95 euro oplopen bij overtreding van de avondklok. Filosofe 'aan de Amstel' Marli Huijer geeft in haar boek 'Discipline: overleven in overvloed', de gedachte weer dat we eigenlijk pas echt vrij zijn wanneer we ergens door worden gebonden. Dat klinkt tegenstrijdig. Hoe kan gebondenheid zorgen voor vrijheid? Ze stelt dat we pas echt vrij zijn wanneer we ons zelf regels stellen waarvan we inzien dat ze goed zijn, onafhankelijk van waar we op dat moment toevallig zin in hebben. Vrijheid dankzij regelgeving dus.
Als 'tussendenker' wil Huijer de verbinding tussen mensen vormgeven. Hoe kan iedereen zijn zegje doen? Hoe zorgen we toch voor genoeg discipline in ons land waar alles kan en mag? Na de Tweede Wereldoorlog was er een stroming van ‘de-disciplinering’. Vrijheid stond voorop. Maar welke vrijheid? In covid-tijd moeten we rationeel overdenken dat avondklok en reisbeperkingen nodig zijn om later weer 'normaal', vrij te kunnen leven.
Wat waardevol is
Kijk eens in het viaduct onder de sporen van het station. In 2013 hebben kinderen van het Buurtatelier o.l.v. Roos Eelman 8 blijde, vrolijke schilderingen van 2 bij 1 meter gemaakt over vrij vervoer. En nu? In 2021 is beperkt reizen met mondkapje onze verantwoordelijkheid. Huijer vindt dat we discipline niet alleen moeten opvatten als gehoorzaamheid, maar ook als vrij instrument om te bereiken wat we waardevol vinden. Individuele discipline brengt op deze manier vrijheid voor iedereen. Op 5 mei vieren we onze vrijheid.
Laten we doorlopen onder de perrons 8 en 9 door en dan naar rechts gaan, terug naar het wegviaduct bij de Pontanusstraat. Bij de hoek tegen de spoordijk ziet u het schervenmonument van Fabrice Hünd dat in 2010 is geplaatst. Het zijn 'Scherven van Beschaving'. Ook hier een markering van onze vrijheid. Twintig jaar geleden waren geboren en getogen Amsterdammers zonder migratieachtergrond nog in de meerderheid. Nu telt de gemeente tegen de 200 verschillende afkomsten. Globalisering, immigratie, gedachte-uitwisseling. Diversiteit is goed voor de stad. Geen wij-zij denken maar samendoen. Ruimte voor de minderheid. Geen spanning maar tolerantie. Het mozaïek stelt vijf vrouwenfiguren voor. Iedere afzonderlijke vrouw heeft onmiskenbaar een andere culturele basis. Op de achtergrond zijn zichtbaar een stad, een kerk en een minaret. Dit optimistisch werk viert de diversiteit van Amsterdam. Hoe waardevol is dit.
Fabrice Hünd is overleden januari 2022
eigen foto's
https://www.sampol.be/2013/02/onder-de-vlag-van-vrijheid-zit-veel-onvrijheid filosofe Alicja Gescnska / Polen
