Het Polderweggebied

Van Oostergasfabriek tot woon- en winkelwijk Oostpoort

1 Fan
Polderweggebied / Oostpoort
Oostergasfabriek - 1890 .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

Oostergasfabriek - 1890 .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

In 1885 verrees in de Overamstelse Polder aan de Oetewalerweg (nu Linnaeusstraat) de Oostergasfabriek van de Imperial Continental Faz Association. Dit bedrijf dat min of meer het monopolie had op de levering van gas, had een uitgebreid buizennet in Amsterdam aangelegd om aan de fors stijgende behoefte te voldoen. De architect van zowel de Ooster- als de Westergasfabriek was Isaac Gosschalk. Het gas werd geproduceerd uit steenkool en opgeslagen in de naastgelegen hoge gashouders om vervolgens gedistribueerd te worden. Maar door de opkomst van elektriciteit nam de vraag bij de Oostergasfabriek al snel af, reden waarom de gemeente al in de jaren twintig besloot om de fabriek weer te sluiten. De gemeente had toen de gasleverantie inmiddels naar zich toegetrokken en gebruikte het terrein voortaan alleen nog als distributiestation.

Andere bestemmingen voor gebouwen
Een aantal gebouwen kreeg een andere bestemming zoals b.v. een politiebureau en een busgarage. Het retortengebouw werd verbouwd tot zwembad, het eerste Sportfondsenbad van Nederland, terwijl in het ammoniakhuisje een dierenasiel werd gevestigd. Naast het Sportfondsenbad was jarenlang ’s zomers een buitenbad waarop in de winter geschaatst kon worden. Het bekende Noorse kindsterretje Sonja Henie heeft daar zelfs nog haar kunsten op de schaats vertoond. Op het voormalige Schaft- en Badgebouw herinnert de bewaard gebleven tekst nog aan de oorspronkelijke bestemming.

's Winters schaatsen, 's zomers zwemmen in het openluchtbad. .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

's Winters schaatsen, 's zomers zwemmen in het openluchtbad. .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

Louis van Gaal
Er vestigden zich ook verschillende bedrijven en scholen op het terrein o.a. de 3-jarige H.B.S. en de R.K. Technische School Don Bosco waar Louis van Gaal nog een aantal jaren gymnastiekles heeft gegeven. In het gebouw van de G.G.D. was de zuigelingenzorg gevestigd. Ik kwam met mijn 3 dochters regelmatig bij dr. Jaeger, bij alle moeders in de buurt welbekend. Een zeer populaire kinderarts al dachten de kinderen daar misschien anders over (vanwege de inentingen). In het Kraaiennest was een bibliotheek gevestigd en in het gebouwtje van de Stadsreiniging achter de HEMA op de Oranje Vrijstaatkade kon je ’s winters zout krijgen om je straatje sneeuwvrij te houden.

Don Boscoschool 2004

Don Boscoschool 2004

Alle rechten voorbehouden

Sterovita en korfballen
In een ander gebouw van de voormalige gasfabriek op diezelfde kade zat Sterovita, een melkfabriek. Dat kon toen nog: een fabriek midden in de stad. Nog jarenlang was de naam Sterovita op het dak te lezen (later Melkunie). De omwonenden moeten veel last hebben gehad van de melkwagens die af en aan reden en hun bussen melk op een soort houten perron laadden en losten. Er is nu een sportschool in gevestigd. Aan het eind van de Oranje Vrijstaatkade kon je korfballen bij a.k.c. Victoria. Het veld bevond zich op de vervuilde grond van 2 gashouders. Tijdens wedstrijden kon je naast de aanmoedigingen van de supporters ook het hondengeblaf vanuit het dierenasiel ernaast horen. Horen en zien verging je vaak, vooral als het etenstijd was.

Melkfabriek Sterovita .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

Melkfabriek Sterovita .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

Deportatie Joodse Amsterdammers
In de 2e Wereldoorlog was er vlakbij het Muiderpoortstation een verzamelplaats voor Joodse Amsterdammers. Zij werden daar geregistreerd voordat zij op de trein naar Westerbork werden gezet. Een trieste herinnering aan een vreselijk gebeuren. Jammer dat in de nieuwe woonwijk geen enkele straatnaam hieraan herinnert. Opdat wij nooit vergeten! Op de hoek van de Polderweg waar nu het flatgebouw van Mart Stam staat stond eens een prachtige synagoge, gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School, helaas rond 1960 afgebroken.

Deportatie Muiderpoortstation 1943 .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

Deportatie Muiderpoortstation 1943 .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

Amsterdam bij nacht
Waar nu een nieuw politiebureau staat op een terrein bij de Linnaeusstraat werd in de jaren na de 2e W.O. ieder jaar een kermis georganiseerd. Daar stond o.a. een tent met daarop in grote letters: ‘AMSTERDAM BIJ NACHT’ waar mijn man Dolf Haen als 14-jarige puber na betaling van 10 cent met grote verwachtingen naar binnen stapte, maar na een korte wandeling door donkere gangetjes plotseling weer buiten stond en naar de sterrenhemel stond te kijken: Amsterdam bij nacht. Hij voelde zich behoorlijk besodemieterd maar durfde dat uiteraard niet te laten blijken. In een grote boog liep hij naar de voorkant van de tent om te kijken wie er nog meer in stonk.

Kermisterrein Polderweg .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

Kermisterrein Polderweg .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

Dit is allemaal verleden tijd. Het gebied heet nu Oostpoort en heeft een volledige gedaanteverwisseling ondergaan. Het ziet er mooi uit maar ik denk nog wel eens met weemoed terug aan het rommelige maar toch heel speciale Polderweggebied.

Alle rechten voorbehouden

5921 keer bekeken

Bekijk meer afbeeldingen

Dierenasiel Polderweg 1941 .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

Dierenasiel Polderweg 1941 .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden
De synagoge van architect Jacob S. Baars (1886-1956), gebouwd in 1928. .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

De synagoge van architect Jacob S. Baars (1886-1956), gebouwd in 1928. .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden
Het Kraaiennest met daarachter het G.G.D.-gebouw en de synagoge. .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

Het Kraaiennest met daarachter het G.G.D.-gebouw en de synagoge. .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

10 reacties

Voeg je reactie toe
Bianca

Grote Sporthal(len) Polderweg

Ik herinner mij héél goed dat ik als klein meisje bij de GGD op de Polderweg kwam.

Het gebouw vond ik van binnen prachtig...de dokter minder, ik hield nooit van dokters als kind...altijd dat uitkleden en gefriemel ( nakijken en/of inenting). 

Wat ik nooit geweten heb is dat de tandarts ook daar zat?

De tandartsen die gezamelijk toen een praktijk hadden, waar IK kwam, zaten op 1 hoog in de flat op de hoek. 

Het "clubhuis" zoals wij het altijd noemden verder daarnaast, ging mijn moeder weleens heen met een vriendin, want daar werd ook Bingo gespeeld..

Wat mij het meest uit mijn jeugd bij is gebleven is inderdaad het Sportfondsenbad (schoolzwemmen?) en mijn A en B gehaald.

En inderdaad, wat de meneer hier onder zegt ( Joop32) wij waren ook niet altijd lieverdjes vroeger....glippen in het Sportfondsenbad, via de zijdeur naar binnen en zo kon je ook bij het restaurant komen...daar keek je al zo op het binnenbad,daar kon je een kleine trap naar beneden, meteen linksom een grote trap weer op die naar de kleedkamers ging....jaja..ik en mijn clubje vrienden en vriendinnen waren ook wel kleine boefjes, maar gewoon gek op zwemmen, en niet altijd (zak-)geld om te gaan.

Maar ik herinner mij ook aan het einde links van de Polderweg een hele grote sporthal, waar ik nog Basketball en Volleyball gedaan heb...maar die zal wel zéker weg zijn, maar wannéér weet ik helaas niet. Ik kwam niet veel meer in Oost...aangezien ik naar Lelystad was verhuisd en later wel terug naar Amsterdam maar een ander stadsdeel, dus wat er met die sporthal(len) is gebeurd?

Dierenasiel

Ik liep als kleine jongen van 12 jaar langs de valentijnkade en zag aan de kant van het dierenasiel een hondje in de sloot staan. Ik rende snel naar het dierenasiel om te zeggen dat er een hondje in het water stond. Daar aangekomen ben ik met de toenmalige beheerder de heer Scheaffer naar het hondje gegaan en hebben het toen uit de sloot gehaald. Dit was mijn eerste aanraking met het dierenasiel.

Ik kreeg wat te drinken en wilde net weg gaan toen ik dacht waarom vraag ik niet of ik mag helpen. De beheerder gaf aan dat dit ok was en dat ik in het weekend mocht helpen. Toen de vakantie kwam ging ik daar ook helpen en na een aantal maanden kreeg ik zelfs wat geld. In juni 1978 kreeg ik een contract aangeboden om in de weekeinde en vakantie te werken. Dit heb ik natuurlijk meteen gedaan. Rond 1983 ging de heer Scheaffer met pensioen en de bedrijfswoning kwam vrij. Ik heb toen gesolliciteerd naar de functie beheerder ( dit was vanaf het begin mijn droom wens ) en tot mijn grote vreugde kreeg ik de baan. En in januari 1984 kwam ik als beheerder op het dierenasiel te wonen.

Ik heb daar tot februari 2000 gewoond en heb mij in die 16 jaar nog nooit zo gelukkig gevoeld. Wat was het heerlijk daar. Altijd honden om je heen ( voor de buren misschien minder ). Voor mij het mooiste plekje in Amsterdam.

Ja ook ik denk met weemoed aan die tijd terug

 

joop 32

polderweggebied

Mijn broer Adraan Jansen zat al op de Ambachtschool voor het vak electriciën -instrumentmaker.
Wij woonden in de Wetbuurt en soms kwam ik hem weleens van school afhalen.
Het is 1943.
Op het veld voor die school waar een hek omheen was ,stonden daarachter allemaal mensen met koffertjes etc en waren Joden dat zagen wij aan hun ster die ze op hun jas hadden.
Wat ze met die mensen gingen doen ,dat wisten wij toen niet en zijn dat na de oorlog pas te weten gekomen.
Na de oorlog 1946 ben ik op die school gekomen en leerde het zelfde vak als mijn 4 jaar oudere broer
In de middagpauze gingen wij vaak voetballen of met een rietje ons brood opeten ,zittend op het laadperron van de melkfabriek,waar de flessen melk ook op stonden en wij deze dan open pulkten,rietje erin en begrijpen jullie wel dat de melk gratis en voor niets onze monden spoelden.
Ook wij waren in die dagen geen lieverdjes laat dat wel even goed en misschien ook jullie tot ons doordringen,voordat wij vandaag over een ander onze mening uiten.
Dan de kermissen op het veld van de Polderweg.Ons spelletje was slierten zoals wij dat noemden en bestond uit jongens en meiden,hand in hand en dan achter elkaar over dat terrein hollen die volstonden met allerlei kermisspul.Lachen en brullen van de pijn als de achtersten dan vielen.

Ruurd Kooiman

polderweggebied

Bij het zien van de polderweg komen bij mij ook herinneringen boven en wel trainen voor schoolvoetbal in welk elftal je kwam. En dan elk jaar de kermis.geweldige tijd.

Anneke Koehof

Polderweggebied

Wat een prachtig artikel over dit gebied. Maar ik mis de wasserij. Daar ging ik met mijn oma wekelijks naartoe, want daar deed ze de was. Er stonden enorme machines en ik hielp oma bij het mangelen van de lakens. Het rook er heerlijk naar ouderwetse zeep. Ik zag dat de andere vrouwen elkaar ook hielpen met mangelen en vouwen. Mijn opa was vroeger 'wasbaas' ( een soort chef dus)bij de Gemeentelijke wasserijen. Weer zoiets wat nooit meer terug komt. Op het kermisterrein was vroeger ook 'Lilliputtersdorp', daar kon je de kleine mensen bezichtigen. Gelukkig is dat nu niet meer aan de orde... Bij de ingang stond een kleine man met hoge hoed en hij rookte een grote sigaar. Misschien vergis ik me en was het juist bij het circus, waar ze ook optraden. Er is vast wel iemand die dat nog weet. Wij gingen als kinderen eerst langs onze oom Jan van de dansschool, dan kregen wij wat kermisgeld.

Sjaantje Muts

veld aan de linnaeusstraat.

vanaf 1959 heeft op dit terrein ook een chr. uloschool gestaan, eerst als noodgebouw, vooraan aan de Linnaeusstraat. Vanaf de jaren 1950 stond er ook elk jaar een circus. De schooltandarts was ook in het gebouw van de ggd gevestigd en dat was helemaal horror. Altijd boren zonder verdoving door een vreselijke tandarts met dikke bril. Zeer angstig voor kinderen.

PimKool

Polderweggebied

Ik kan mij in dat gebied nog een politiebureau herinneren (bureau Linnaeusstraat).
Verder werd er op het open terrein ook veel gevliegerd (n.b. vlak bij de hoogspanningsleidingen van de trein).
Mijn bibliotheek was inderdaad bij het Kraaiennest. Het staat mij bij dat die een rooms-katholieke signatuur had, maar misschien vergis ik mij daarin.

Jaap Snoek

Polderweggebied

Beste jo ik kan mij herrinneren dat er ook de Amefa (Amsterdamse metaalwaren fabriek ) was gevestigd,ik heb daar nog een tijdje gewerkt zodoende,en in het Kraaiennest zat ook de controlerend geneesheer dokter van Gelder een hufter eerste klas die zich niet aan de vastgestelde controletijden hield en je altijd zo vlug mogelijk weer aan het werk probeerde te sturen.ook werden destijds indien nodig hier je amandelen geknipt,dat ging aan de lopende band en was een vreselijke ervaring.Vriendelijke groet Jaap

Jo Haen - van Langen

Polderweggebied - Overzicht van gebouwen enz. die daar geweest zijn.

Onderstaand een overzicht van de gebouwen enz. die zich ooit in het Polderweggebied hebben bevonden.

1. Melkfabriek (o.a. Sterovita en Melkunie).
2. Dierenasiel + dierenbegraafplaats.
3. R.K. Ambachtschool (later Techn.School) Don Bosco (Louis van Gaal)
4. Huishoudschool (later M.C.O.)
5. 3-jarige H.B.S. (naar Mauritskade gegaan, fusie, Amstellyceum.
6. Korfbalclub Victoria (op plek 2 achterste gashouders)
7. Synagoge hoek Linnaeusstraat/Polderweg (waar nu flatgebouw staat)
8. Bij Sportfondsenbad Oost was een badhuis en ernaast ook een openluchtzwembad, dat ’s winters als ijsbaan dienst deed.
9. Stadsreiniging (achter Hema), waar je ’s winters zout kon halen om te gebruiken tegen de gladheid op straat. Oranje Vrijstaatkade.
10. Kraaiennest (soort buurthuis waar jaren een bibliotheek in gevestigd was, die later naar de Indische Buurt is verhuisd). Polderweg
11. Gebouw G.G.D. , waar o.a. de zuigelingenzorg in zat (dr.Jaeger) en waar je injecties kon halen (b.v. tegen mazelen, meisjes). Polderweg
12. Op Oranje Vrijstaatkade stonden de gebouwen van de tram- en busremise, waarin later de Lokatie was gevestigd (2e hands spullen).
13. Jeugdhonk.
14. Oefenruimte voor bandjes (net achter het zwembad).
15. Op open ruimte Linnaeusstraat/Polderweg (langs spoorlijn) was vroeger een open vlakte waar o.a. circussen en kermissen werden georganiseerd en ook ’s zomers in de vakantie kinderen konden komen spelen.
16. Aan het einde van de Polderweg links ligt de wijk Tuinwijck. Voordat deze huizen er stonden was hier een volkstuinencomplex Tuinwijck. Het eerste volkstuinencomplex in Amsterdam om ook de gewone man in staat te stellen z’n eigen groente te telen.
17. Garage
18. Oud-papierhandel.
19. Feestlokaal CMA Beijersweg nu Paradijsplein , oorspronkelijk gasdistributiestation (dit gebouw bestaat trouwens nog en is een geweldig feestlokaal).
20. Gebouw op de Polderweg van de Sociale Dienst
21. En last but not least uiteraard de Oostergasfabriek.

Dit zijn de gebouwen enz. die mij bekend zijn. Er zijn ongetwijfeld meerdere
bedrijven enz. geweest. Jo Haen

----------------------------------

Klik rechts (icoontje) bovenaan op de foto en de foto wordt vergroot weergegeven.

Polderweggebied gezien vanaf het Oetewalerpad .<br />Foto: Beeldbank Amsterdam

Polderweggebied gezien vanaf het Oetewalerpad .
Foto: Beeldbank Amsterdam

Alle rechten voorbehouden
Hans Elleman

Polderweg terrein

Daar was vroeger ook een politie oefen plek.
Achter in de hoek daar op het terrein werden ook met motoren geoefend