Nola Hatterman woonde als kind aan de Middenweg 127 tegenover Huize Frankendael. Haar vader was boekhouder bij de Indische handelsfirma Mirandolle, Voûte & Co, een in- en export bedrijf van koloniale handelswaren. In haar buurt en op school maakte ze kennis met dubbelbloed kinderen van verlofgangers uit toenmalig Nederlands-Indië. Ook de firma waar haar vader werkzaam was, telde veel Indonesische cliënten. Met hun kinderen die in Nederland een opleiding volgden, sloot Nola vriendschappen.
Omdat ze dol was op deze ‘Indo’s’, vond ze het onrechtvaardig hoe neerbuigend er met hen werd omgegaan in de dominant witte maatschappij. Aandacht voor de emancipatie van mensen van kleur zou de rode draad in haar leven gaan vormen.
Nola was creatief. Ze tekende en schilderde van jongs af aan en het theater trok haar aan. In 1915 hield ze haar gymnasiumopleiding voor gezien en deed succesvol toelating voor de Amsterdamse toneelschool, waar ze in 1918 haar diploma behaalde. Van 1916 tot 1925 speelde ze bij verschillende gezelschappen en figureerde ze in films.
In 1919 sloot ze zich aan bij kunstenaarsvereniging De Onafhankelijken waarmee ze regelmatig exposeerde, onder andere in het Stedelijk Museum. In 1925 nam ze afscheid van haar acteer carrière en koos ze definitief voor de schilderkunst. Een kunstacademie heeft ze nooit gevolgd, maar ze nam wel teken- en schilderlessen. Via haar docent, de kunstenaar Charles Haak, kwam ze in contact met Surinamers die als model
bijverdienden. Met haar keuze voor Surinaamse modellen bekritiseerde ze de bestaande witte opvattingen over schoonheid en rebelleerde tegen het koloniale gedachtengoed uit haar jeugd. Haar schilderij ‘Op het terras’ (1930) portretteert Lou Drenthe, trompettist en kelner. Nola heeft hem neergezet als een goed geklede, zelfbewuste man van kleur.
http://www.nolahatterman.com
Via haar geliefde, de kunstenaar Arie Jansma verkeerde Nola in de jaren ‘30 en ‘40 in communistische kringen. Waarschijnlijk kwam ze zo in contact met de Bond van Surinaamse Arbeiders. Hatterman tekende illustraties voor het Bondsblad van deze vakvereniging.
Het Hitler-regime baarde haar zorgen, daarom exposeerde ze in 1936 tekeningen tijdens De Olympiade Onder Dictatuur (D.O.O.D.), een tentoonstelling als protest tegen de manier waarop de Nazi’s vrije kunst beperkten.
In de jaren na de Tweede Wereld Oorlog werd Nola’s woning aan de Falckstraat een belangrijke ontmoetingsplaats voor Surinaamse studenten. Toch verruilde ze in 1953 Amsterdam definitief voor Paramaribo. Ze kon zich niet vinden in de naoorlogse abstracte kunststromingen en Suriname lonkte.
Haar realistische schilderstijl werd in Suriname positief ontvangen. Na een expositie van haar werk werd ze gevraagd tekencursussen op het Cultureel Centrum Suriname te verzorgen. Deze cursussen zouden de basis vormen van De School voor Beeldende Kunst, die werd opgericht in 1960. Nola Hatterman werd hiervan de directrice.
Ze stond op het standpunt dat Suriname een eigen nationale kunst moest ontwikkelen zonder invloeden van westerse kunststromingen. In de jaren ‘70 werden vanuit de jonge onafhankelijkheidsbeweging vraagtekens geplaatst bij haar visie en haar functie. Hoezo bepaalde een witte Hollandse vrouw wat Surinaamse kunst was? En waarom stond een witte vrouw aan het hoofd van een Surinaamse kunstacademie? Diep teleurgesteld trad
ze in 1971 terug. De nieuwe generatie meldde zich niet bij De Nieuwe school voor de beeldende kunst die ze oprichtte. Evengoed stond Nola Hatterman aan de wieg van een generatie Surinaams-Nederlandse kunstenaars.
In 1984 verongelukte Nola op weg naar een expositie. Zij ligt begraven in Paramaribo, ver van de Amsterdamse Watergraafsmeer. ‘De Surinaamse grond zal me opnemen’ zo had ze al in haar gedicht ‘Wan De’ geschreven.
Nola Hatterman leeft voort in haar werk dat al vroeg verzameld door het Stedelijk Museum. Van december 2020 tot voorjaar 2021 organiseerde het Stedelijk de expositie ‘De Surinaamse school’ rondom werken van Nola Hatterman en haar studenten. Door de coronabeperkingen was de tentoonstelling slechts kort tijd toegankelijk. Het Stedelijk bewaart de tentoonstelling ‘De Surinaamse school’’ in een online archief. Op de website van het museum is een en ander te bekijken en te lezen: www.stedelijk.nl
‘Het Nola Hatterman Instituut voor kunstonderwijs’ in Paramaribo, opgericht door oud-studenten, draagt haar naam met trots. Het instituut is in 2012 hernoemd als De Nola Hatterman Art Academy (NHAA).
Bronnen:
www.nolahatterman.com https://nl.wikipedia.org/wiki/Nola_Hatterman
https://oost-online.nl/suriname-in-haar-hart/
‘Nola – portret van een eigenzinnig kunstenares’, Ellen de Vries. ISBN 978 90 806773 6 4
lees ook:Nola Hatterman, een lezing
