Foekje Detmar
Verhalen die niet mogen worden vergeten
Ik ben geïnteresseerd in geschiedenis, vooral die van mensen. Ook fotografeer ik graag en wilde ik meer weten over het internet dat toen nog in ontwikkeling was. Een van de eerste mensen die ik interviewde was Frans Frencken. Frans groeide op in de Derde Oosterparkstraat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog merkte hij veel van de Jodenvervolging. “Wij hadden heel wat Joodse kinderen op school zitten en die werden allemaal weggehaald. Je zag de klas elke week leger worden. ‘s Ochtends nam de onderwijzer de presentielijst door en riep een voor een de namen. ‘Freddie Goudeketting.’ ‘Die is vannacht weggehaald,’ werd er dan gezegd. Voordat ik in Oost kwam wonen wist ik eigenlijk niet dat er zoveel Joodse mensen woonden en dan voornamelijk in de Transvaalbuurt. Tijdens de oorlog werden zij slachtoffer van de Duitse bezetting. Ik hoorde meer aangrijpende verhalen over deze donkere tijd. Maarten Spanjer vertelde: “Mijn oom en tante zagen dat aan de overkant, op de hoek van de Pretoriusstraat, Joodse mensen door Duitse soldaten naar buiten werden getrokken. Een Joodse vrouw zag mijn oom en tante op de veranda staan kijken en wees veelbetekenend naar boven. Oom en tante zijn daar gaan kijken en vonden op zolder een baby’tje in de kolenkist. Zij namen het jongetje, dat ze Petertje noemden, bij hen in huis en verzorgden het, bang voor ontdekking. Het jongetje huilde veel, maar toen er twee keer een inval kwam, was hij stil. Het werd als de hand van God gezien dat het kindje nooit werd ontdekt. Maar een paar maanden na de oorlog stierf het jongetje wel aan difterie.”
De persoonlijke verhalen van Maarten en Frans hebben mij zeer aangegrepen. Inmiddels woon ik meer dan twintig jaar in Oost. Mijn kinderen zijn volwassen geworden. Ze hebben hier op de basisschool gezeten en waren lid van verschillende sportclubs. Ze turnden bij NOS in de Dapperschool en deden aan atletiek bij AV23 in de Watergraafsmeer.
Ik heb de buurt erg zien veranderen. Oost is ‘trendy’ geworden. Vooral in de Javastraat zijn veel nieuwe winkels gekomen. De kruidenier heeft een hippe kapper als buurman gekregen. Enerzijds is het heel erg gezellig, maar anderzijds drukker en minder betaalbaar. Oude huurwoningen zijn veranderd in dure koophuizen. Op dit moment vindt er ook een verandering plaats voor onze deur. De Eerste van Swindenstraat wordt aan een grondige opknapbeurt onderworpen. Het asfalt is verwijderd en er komen bakstenen voor in de plaats. Helaas moest ook de prachtige boom die pal voor ons huis stond worden gekapt.
Voor het Geheugen heb ik verschillende mensen gesproken die ‘iets’ met Oost hebben. Bekende en onbekende mensen vertelden hun verhalen. Verhalen die nog steeds worden gelezen en waar anderen weer op reageren. Helaas is Frans inmiddels overleden, maar zijn verhalen blijven bestaan. Dat vind ik zo mooi aan het Geheugen van Oost. Het houdt de geschiedenis in leven.
Verhaal Frans Frencken:
Naar school in de Tweede Wereldoorlog
Verhaal Maarten Spanjer:
De Brandgang
Over het boekje:
Het boekje Zijn wie je bent in Oost is een uitgave van Het Geheugen van Oost, november 2023. Mede mogelijk gemaakt door Dynamo.
Het boekje is samengesteld uit interviews en verhalen. De verhalen zijn in samenspraak met de geïnterviewden gekozen van de website www.geheugenvanoost.nl.
De samenstelling en eindredactie voor het boekje was in handen van Foekje Detmar.
Ontwerp: Hollands Diep, opmaak: Laura Kalter Ontwerpen
Druk: Printingpower.nl
Belangstellenden kunnen het boekje bestellen tegen betaling van 5€ verzendkosten. Stuur een mail met uw gegevens naar: geheugenvanoost [at] amsterdammuseum.nl dan sturen wij het aan u op.
