Het Persmuseum - 2001 - 2011

Artikel uit het NRC van 14 december 2011

Spoorwegstaking - Tekening Albert Hahn.

Op 31 januari 1903 eindigt de Eerste Spoorwegstaking in een overwinning voor de arbeiders en een week later kerft politiek tekenaar Albert Haen in Het Zondagsblad van de sociaal-democratische krant Het Volk het beeld van de arbeidersarm die het maatschappelijk raderwerk tot stilstand brengt, diep in het collectieve geheugen van Nederland. Nog altijd dient deze politieke prent als illustratie bij verhalen over de geschiedenis van de sociale beweging.

De originele tekening in het Persmuseum meet 46 x 36,6 cm., een formaat dat gebruikt werd voor affiches. In passe-partout vraagt dit kunstwerk om permanente expositie. Maar net als de rest van Hahn’s nalatenschap verlaat deze politieke prent de donkere opslagruimte slechts voor kortlopende tentoonstellingen.
Gelukkig bewaart het Persmuseum ook de ingebonden jaargangen van Het Zondagsblad, waarin Hahn’s tekening van de Spoorwegstaking op 8 februari 1903 verscheen.

Het Zondagsblad was bedoeld als ‘een stuk van de socialistische propaganda’ en wilde ‘de blinden ziende en de doven horende maken’. Er waren genoeg kunstenaars die daaraan wilden meewerken. Een van hen was Albert Hahn. Al in het eerste nummer van 6 juli 1902 had hij zijn visitekaartje afgegeven met een tekening van ‘De Brandkast, beschermd met bijbel en wierookvat’. Bij een prijsvraag was hij als beste van de inzenders (onder wie schilder Kees van Dongen) uit de bus gekomen.
De voorplaten van Het Zondagsblad, veel kleiner dan het origineel, werden voorzien van een onderschrift, in dit geval de uit 1863 daterende leus ‘Gans het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil…….’. Op pagina twee stond steevast een commentaar ‘bij de plaat’: ‘Het (…..) proletariaat heeft een heerlijk beeld gegeven van haar macht.’
Dankzij Hahn kennen we dat beeld nog.

Piet Hagen, journalist, onderzoeker en schrijver.

Bron: # 55 Topstukken ! - Persmuseum.

Notitieblokje - Laatste regels van Jos van Langen

.
Vlak over toppen.

Ik probeer me in te leven in de 25-jarige journalist Jos van Langen, terwijl hij op 20 juli 1935 met het KLM-toestel ‘De Gaai’ neerstort, en ik voel in de eerste plaats verbijstering. Aan droefheid zal hij niet meer zijn toegekomen, daarvoor was al geen tijd meer.
Nee, verbijstering. Dat uitgerekend hem dit moest overkomen, hij die bij het vertrek uit Milaan had moeten vernemen dat eerder die week al twee andere KLM-toestellen waren verongelukt.
Hij moet een geboren journalist geweest zijn, want hij schreef het meteen in zijn notitieboekje op. Omdat hij ook een vrome katholiek was, voegde hij eraan toe: ‘Een Wees Gegroet en een schietgebedje tot Sint Christoforus geven vertrouwen.’
Drie vliegrampen in één week bij dezelfde maatschappij,k dat kán niet, zal hij gedacht hebben. Ook 76 jaar later denk ik het nog met hem.
Wij kennen zijn gedachten omdat de vijf velletjes met zijn notities de ramp bij de Zwitserse San Bernardinopas overleefd hebben – in tegenstelling tot de dertien inzittenden. In het Persmuseum heb ik ze even in hun geplastificeerde mapjes mogen vasthouden. Ze bevatten redelijk goed leesbare potloodkrabbels; ijzige preludes op een gruwelijke dood.
Terwijl zijn toestel snel hoogte verliest, blijft hij de verslaggever van zijn eigen ondergang. De lezer ziet het vliegtuig op het laatste velletje neerstoren: ‘3000 – 2800 – 2500 – 2400 – vlak over toppen – bliksem – 2100….’
In alle necrologieën van zijn collega’s trof mij deze zin het meest: ‘Dicht bij de hemel is hij gestorven, zoals hij dicht bij de hemel heeft geleefd.’

Frits Abrahams, journalist en columnist NRC Handelsblad.

Bron: # 55 Topstukken ! Persmuseum