Jo Haen - van Langen
Het was een koude en natte zondag, maar toch stonden er om 11 uur zo’n 21 mensen klaar bij het politiebureau in de Linnaeusstraat om o.l.v. Kees Visser een verhalenwandeling te gaan maken door de Transvaalbuurt. Na eerst een verhaal over de ontstaansgeschiedenis van de buurt liepen we via de Linnaeusstraat naar de Oetewalerbrug bij de Hema en hadden daar meteen een mooi zicht op de eerste huizen van de Transvaalkade, vroeger Ringkade geheten. Op het Transvaalplein bij een van de vele oorlogsmonumenten in de buurt vertelde Kees over de vele joden, die er tot de 2e Wereldoorlog gewoond hadden en zoals iedereen weet praktisch allemaal zijn weggevoerd. De Transvaalbuurt was in de oorlog een joods getto. De buurt was makkelijk af te sluiten met aan de ene kant de ringvaart en aan de andere kant de spoorlijn.
Maar ook minder tragisch leed kwam aan de orde. Een van de “meelopers” had een verhaal over verloren stekelbaarsjes in het water van de ringvaart en van een vriendje dat een van zijn kleine autootjes had laten verdwijnen in de zandbak. Hij scheen er nog onder gebukt te gaan !
In vergelijking met b.v. de rechte straten van de Oosterparkbuurt is de Transvaalbuurt wat meer dorps met veel lage huizen en schuine en rondlopende straten. De buurt is naar ideeën van Berlage aangelegd.
In de karakteristieke Kraaipanstraat bekeken we het gebouw van de voormalige Talmoedschool, tegenwoordig een onderdeel van het ROC, en de kleine huisjes, die oorspronkelijk niet eens een keuken hadden, alleen een spoelhok. Tegenwoordig schijnen veel huizen samengevoegd te zijn tot een grotere woning.
Op de Tugelaweg (de Tugela is een rivier in Zuid Afrika) bij het oorlogsmonument “Het buikschot” vertelde Ruurd Kooiman dat hij op deze plek als kind getuige was geweest van het neerschieten door de Duitsers van drie gevangenen als represaille voor de sabotage gepleegd aan de spoorlijn. Een indrukwekkend verhaal. Ook het verhaal “Een triest weerzien met het ouderlijk huis” over een joodse jongen, die als enige van zijn familie uit de oorlog was gekomen en de bewoners van zijn ouderlijk huis vroeg nog even in de oude woonkamer te mogen zitten, maakte indruk. In de Transvaal kun je niet om de 2e Wereldoorlog heen. Ook in de speeltuin op het Joubertplein is een gedenksteen.
In de Retiefstraat moest ik afscheid nemen i.v.m. een verjaardagsbezoek. De wandeling eindigde voor de anderen met een kopje koffie in het gebouw van de oude melkfabriek aan de Oranje Vrijstaatkade, nu een sportschool.
