De zon scheen uitbundig, met een lekker frisse wind. De tweekleurige Davidsster op de hoek van het Transvaalplein herinnert en herdenkt de Joodse vervolgingsslachtoffers uit de Transvaalbuurt. Op dit plein werden de Joodse buurtgenoten verzameld om hen door te sturen via Station Muiderpoort naar Nazi-Duitsland en verder weg van huis.
De ster werd op 4 mei 1987 door Burgermeester Ed vanThijn onthuld, ter herdenking, echter ook een waarschuwing tegen (hedendaagse) uitingen van discriminatie en racisme. Op diezelfde muur hangt ook informatie over de Concentratiebuurt: de nauwgezette systematiek van de Duitse bezetter om alle Joden samen te brengen in een buurt , Joden uit andere buurten, uit het Gooi en elders te dwingen naar de Transvaalbuurt te verhuizen en vandaar met razzia’s te deporteren en te vermoorden. Tot er bijna niemand meer
in de Transvaal overbleef of later na de oorlog gebroken weer thuis kwam.We lopen door naar Pretoriusstraat bij nr.37. In1937 opent de heer Roe de delicatessenzaak' Del Rio' en verkoopt heerlijke amandelkoekjes en moccaboontjes. Tijdens de razzia van 1943 wordt de eigenaar van de winkel en zijn echtgenote weggevoerd om nooit meer terug te komen. Hier zijn de zogenaamde Stolpersteinen te zien. Struikelstenen is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het is een over geheel Europa verspreid monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme. In de Transvaalbuurt zijn veel van deze herdenkingen geplaatst, in het trottoir voor de huizen, waar de Joodse Amsterdammers hebben gewoond. Waar wij nu bijna letterlijk over hun namen / stenen dienen te struikelen om hen te blijven herinneren. We wandelen verder langs het open lucht museum met borden aan de muur over de geschiedenis van de Transvaalbuurt.
Daarna steken we de Linnaeusstraat over. Aan de Oostpoortzijde staat een groot gebouw, waar vroeger de synagoge is geweest. Het vreemde is echter dat hier nergens een beschrijving te vinden is over deze synagoge en de geschiedenis. Uitgewist letterlijk.
In mei 1943 wordt een grote deportatieronde voorbereid. Op 14 mei 1943 wordt besloten ‘dat met ingang van 21 mei 1943 het joden verboden is nog in Amsterdam te verblijven. Zij dienen zich op 20 mei 1943 te melden bij de Marechausseekazerne aan de Polderweg. Het meenemen van reisbagage en levensmiddelenkaarten is toegestaan. De achtergelaten woningen moeten behoorlijk afgesloten worden, de huissleutels dienden afgegeven te worden op het politiekantoor'. Ziedaar de Duitse, maar ook Hollandse horror stiptheid.
We lopen naar het Oosterspoorplein/Muiderpoortstation en zien het Deportatiemonument Muiderpoortstation (2002) ter nagedachtenis aan de meer dan 11.000 Joden die vanaf hier naar het kamp Westerbork werden gedeporteerd. Het monument bestaat uit twee delen, beide voorzien van grafische kunst van ontwerper Steffen Maas. In het perkje staat een plaquette met feiten-tekst en het tweede deel is op de bank met de tekst van Viktor E. van Vriesland.
Tot onze grote schrik bleek de vlag bij dit monument echter ondersteboven te hangen, dat werd gelukkig door onze jonge, lange medewandelaars vakkundig en snel rechtgezet, dank hoor! Rood weer bovenaan.
We lopen verder naar de glas-in-lood gevel van Stefan Glerum op Polderweg 502- 646, langs de spoorlijn Muiderpoortstation-Weesp. Dat is een deel van het Westerborkpad. De voor- en achtergevel van de ingang geven de hele geschiedenis van het Polderweggebied weer. We mogen een kijkje nemen in het portaal en zien dan ook de achterzijde van het gebouw.
Onder het spoor en over de Hartmanbrug wandelen we naar de Begraafplaats Zeeburg (1714),de enige Joodse in Amsterdam. In de jaren 1714-1942 zijn ongeveer 100.000 Joodse Amsterdammers op deze dodenakker begraven. Een deel is geruimd, wegens de aanleg van de Flevoweg in 1956. Resten van ongeveer 28.000 mensen werden overgebracht naar begraafplaats Diemen. Nu staan er nog ongeveer 200 grafstenen. Wijlen schrijver presentator Boudewijn Büch hekelde de slechte staat van onderhoud van de begraafplaats en de daaruit voortvloeiende "uitnodiging" tot ongepast gedrag. Per november 2011 is de renovatie begonnen, met vrijwilligers uit alle delen van de samenleving. We hebben mazzel: De eerste zondag van de maand is Open Dag van 11 uur. In 2014 werd de begraafplaats aangewezen tot gemeentelijk monument. We keren terug naar de dijk en lopen langs de Ringvaart verder.
Jeugdland Oost: een medewandelaar woonde op de Tugelaweg en geeft zijn herinneringen weer aan dit ‘Jongensland van hutten bouwen’, wel moest er toen nog met een bootje over de Ringvaart worden gestoken. Amsterdamse straatschoffies, hangjongeren en baldadige jeugd in Oost na de oorlogsjaren moest iets te doen gegeven worden, zodat ze geen kattenkwaad op straat uit zouden halen. In 1949 werd Jongensland Oost opgericht, oorspronkelijk door de Jeugdbrigade van de hoofdstedelijke Kinderpolitie en later voortgezet door de Unie Van Vrijwilligers en het Amsterdams Studentencorps. Jeugdland Oost bestaat nog altijd. Een stukje groene oase in Amsterdam-Oost waar kinderen dingen ervaren die ze niet zo snel ergens anders in de stad meemaken. Voor de Open Groen Dag in juni 2023 was veel interesse. Velen liepen over het blote voeten pad. Hier eindigt onze wandeling, een groepje wandelaars gaat hier koffiedrinken en genieten van Jeugdland Oost .Wij vieren onze vrijheid.
