🎧 De Grote Daden van de Politiehond Albert

Beluister hier de podcast over de politiehond Albert - v2

In het Oosterpark, dichtbij de speeltuin, staat een gedenkteken van zwarte natuursteen. Het enige opschrift luidt: Politie hond “Albert”, met spatie en aanhalingstekens. Eronder is een portret van een hond, een beetje amateuristisch uitgevoerd.

Er is over dit monumentje al vaker geschreven  op deze site (zie links hieronder). Toch wilde het podcast-team wel eens het naadje van de kous weten. We wilden ook eens nagaan waar die legende vandaan kwam. Die  politiehond Albert zou zelfmoord hebben gepleegd. Hij zou uit verdriet de zakdoek hebben ingeslikt van zijn zieke baasje, brigadier J. Water, die verpleegd werd in het Burgerziekenhuis.

Vooral het verhaal van Wim van Elst is van belang. Van Elst is een kleinzoon van die politiebrigadier Water. Hij is waarschijnlijk ook de auteur van het bordje dat ooit aan de achterkant van het monumentje zat.

Maar waarom een gedenkteken voor een hond? Waar had hij dat aan verdiend? Heeft die hond echt zelfmoord gepleegd?  Ligt die hond daar begraven? En wanneer speelde dit alles? In het krantenarchief delpher.nl zijn de antwoorden te vinden. 

Brigadier Jacob Water krijgt de hond Albert als puppy in 1916 van een kantonrechter in Friesland. Albert wordt door Jacob Water getraind in het Oosterpark en vooral in 1918/1919 ingezet voor het opsporen van boeven. De hond doet dat zo goed dat binnen de kortste keren heel Nederland, nee, heel het Koninkrijk tot in Oost-Indië, het over hem heeft. 

Helemaal beroemd werd Albert met het oplossen van de moord op de directeur van de zuivelfabriek in Sint Oedenrode. De directeur wordt gevonden met doorgesneden keel naast de open brandkast waaruit 9000 gulden is verdwenen. Naast het lijk wordt een doek gevonden met een bebloed scheermes. In Amsterdam wordt een verdachte gearresteerd. De man, de heer Brilleslijper, ontkent. Dan wordt Albert ingezet. Een pet van de verdachte wordt tussen tientallen andere hoofddeksels gezet. Albert mag ruiken aan het scheermes en blijft stilstaan en blaffen bij de pet van Brilleslijper. Brilleslijper erkent. De zaak is rond.

Zo zijn er nog een heel stel wonderverhalen die de wereld rondgaan. Vooral de Courant / Nieuws van den Dag publiceert over de hond en zijn heldendaden. Over de foute identificaties - die zijn er ook - wordt nauwelijks geschreven, al protesteert de krant “De Vrije Socialist” in oktober 1919 over de inzet van de politiehond. In een andere zaak heeft Albert een fout gemaakt en wordt daardoor iemand onschuldig veroordeeld. “De hond heeft zich vergist, heeft den verkeerde gegrepen; die verkeerde gaat 4 jaar de doos in. En als de officier zijn zin had gekregen 10 jaar. O justitie! Zorg toch voor voorzichtiger honden!”

Dan gaat Albert dood op donderdag 14 maart 1923. Op de zaterdag erna heeft een journalist van Nieuws van den Dag al een interview met het baasje. Politieman Water ligt dan in het Burgerziekenhuis, tegenover het Oosterpark. Water is net geopereerd. Hij vertelt hoe zijn hond vaak mee gaat op ziekenbezoek van zijn vrouw en kinderen; hoe op die donderdag Albert niet mee mocht en later door zijn vrouw thuis onder het bed dood wordt gevonden, met een zakdoek van het baasje naast hem en hoe de directeur toestemming geeft om het beest in de achtertuin van het ziekenhuis te begraven in een houten kistje.

De journalist heeft van de pure feiten misschien een iets smeuïger verhaal gemaakt, maar het artikel komt het dichtst in de buurt van een ooggetuigenverslag.

Al snel erna wordt een comité opgericht om een gedenksteen te plaatsen. Er wordt een inzamelingsactie gehouden en in juni van het jaar erop wordt het monument onthuld. Het gaat dus niet om het graf van Albert. Het is alleen maar een herdenkingsmonument (epitaaf). Overigens is de gedenksteen later nog verschillende keren verplaatst in het Oosterpark. Na vandalisme in de jaren vijftig krijgt het gedenkteken een iets ander uiterlijk. De witte marmeren plaat wordt vervangen door een afbeelding op het zwarte graniet zelf.

Ook aan de onthulling van het gedenkteken wordt overal in het koninkrijk aandacht besteed. Maar niet iedereen is overtuigd van nut en noodzaak van zo’n monument. In de Sumatra Post verschijnt een spotdicht van de hand van Clinge Doorenbos, liedjesschrijver en cabaretier. Hij vindt een monument voor een hond belachelijk. Die arme sloebers in het park zijn belangrijker. Het laatste couplet luidt:

En de mènschen, die passeeren, 

Zeggen met een wijs gezicht; 

Kijk, daar heb je nu een voorbeeld 

Van dat rare woordje plicht. 

En dan zegt een ouwe slokker, 

Afgetobt en héél alléén: 

'k Dee mijn plicht mijn hééle leven... 

Och nee... 'k wil geen eens een steen.

Ergens begin jaren dertig verschijnt het boekje over Albert en zijn baasje als uitgave van De Courant / Nieuws van den Dag. Het wordt toegeschreven aan Jacob Water zelf, al staat dat niet op de kaft.  Dat boekje bevat alle sappige details en veel illustraties.

Daarna wordt het stil in de kranten. Soms komt het Oosterpark met zijn beeldhouwwerken weleens aan bod in de sociale media. Dan krijgt Albert soms nog een heel klein beetje aandacht. 

Links:

Buitenkunst Amsterdam met foto van bordje op de achterkant.

Politiehond Albert met foto’s van de plaatsing

Het plaatsen van het beeldje van Albert - Geheugen van Oost

Standbeeld politiehond ‘Albert’ | Méland Langeveld

Politiehond albert (Appie)

link naar gedicht van Clinge Doorenbos:

https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011023363:mpeg21:a0065

link naar het boekje:

https://home.hccnet.nl/politiehond/Grote_daden_Albert.pdf