Zes jaar na de oorlog

Rehobothkerk

Twee keer per zondag gaan we naar de kerk. Die is wat log gebouwd, en een beetje donker. Meermalen is hij afgeladen vol, vooral wanneer een vroegere dominee komt preken. We zitten in de kerk vlakbij een andere dominee en, altijd met het witharige denkhoofd in zijn handen op de rugleuning van de bank voor hem, een heel beroemde professor in de theologie (Berkouwer), schrijver van mosgroene banden (zie Maarten 't Hart, Een vlucht regenwulpen) , een hele serie boeken die bij vader in de boekenkast staat; hij was tot kort na de oorlog ook nog gewoon dominee in onze gemeente geweest. We zitten met onze gezinnen onder de gaanderij terzijde van het schip van de kerk ter hoogte van de preekstoel, en achter de ouderlingen; de diakenen zitten aan de andere kant van de preekstoel. Die andere dominee (ik doel hier op Dominee Gilhuis), maar waarschijnlijk zijn vrouw, noemt het de dierentuin: iedereen in de kerk kan jou daar mooi zien zitten. Hij heeft vader opgevolgd in het gemeentewerk; is bijna nooit thuis, zo hard werkt hij, ook voor de zending. Er is veel van dominee gewisseld in die jaren.
Jan Dijk

Re: Beste Ben

Beste Ben:
Ik heb het adres Laing'snekstraat gevonden bij het Digitaal Joods Monument. Veel Joodse straat genoten zijn in de 2e wereld oorlog weggevoerd. Mijn nummer 38 stond er niet bij, maar wel veel andere nummers waarvan de Joodse bewoners niet meer terug kwamen na de 2e wereld oorlog. Ik heb vanaf 1951 een fijne jeugd gehad en wist natuurlijk toen 6 jaar na de 2e wereld oorlog niet wat er in die donkere 5 jaren in die straat heeft afgespeeld. Nu ik wat ouder ben geworden ga je daar over nadenken wat de mensen elkaar aan kunnen doen. Ik kan het mij nog niet voorstellen dat je plotseling uit je huis gehaald wordt en alles achter moet laten. Nogmaals mijn vraag, Hoe zou Amsterdam er uit gezien hebben als dat allemaal niet gebeurd zou zijn? Laten we alsjebleift deze periode nooit vergeten want al die mensen hebben toch onder ons en met ons geleefd. Kees Zijp

Ik ben geboren in 1950 op nr. 37 hs. waar mijn opa en oma woonden, mijn ouders woonden in in die tijd. Heel vreemd, maar in mijn middelbare schooltijd waren bijna al mijn vrienden Joods. Arnold Baruch (=de Gezegende), Sally (?), Rob Nunez-Vaz.
Rob is huisarts geworden, weet ik nog.
Die spookachtige ruine van de synagoge herinner ik me nog goed. Inderdaad, water in een kelder. Ik in naar de 3de 3jarige HBS op de Polderweg, net om de hoek en tegenover het circusterrein. Ik werd er overigens in de 2e klas van af geschopt. De toenmalige direkteur, Mulder wist niet dat hij toestemming nodig had van B&W om iemand van een openbare school te sturen.
Zomaar wat herinneringen op een zwoele avond in september in Z-W Frankrijk.
Peter Scheffer, Laings Nekstr. 37 hs.

Moet je beslist lezen!

Beste oud-bewoners van Oost.

Ik heb zelf in de Von Liebigweg gewoond (nr. 94), woon al flink wat jaren in het Brabantse Nuenen, maar als ik die verhalen lees over Het Geheugen van Oost, dan druipt het van de nostalgie.
Ik heb voor iedereen een tip, lees het volgende boek: Een klein groepje van Bert Hiddema (niet lang geleden verschenen).
Daarin wordt de periode beschreven van halverweg de oorlogsjaren tot eind jaren vijftig, het Amsterdam-Oost met o.a. het circus aan de Polderweg, het oude Ajax-stadion, OVVO, de bisocoop Odeon, de kerstbomenfik met oud & nieuw, het voetballen op straat, de Indische buurt, de Transvaalbuurt etc etc.
Een aanrader! Je gaat terug in de tijd.

Jaap Kiel (jaapkiel@hotmail.com)

de centrale verwarming

Er waren twee ramen op straathoogte op de polderweg van de cynagoge waar de ruiten stuk van waren en als je daar naar binnen keek,zag je ,het was een kelder,twee verwarmingsketels midden in het water staan.
Na de oorlog heb ik van iemand gehoord of ik heb het ergens gelezen,dat de joodse gemeente expres die kelder onderwater hebben laten lopen,om hun joodse gebedspullen onder water te verbergen.
De duitsers hebben deze spullen nooit gevonden en na de oorlog konden zij hun spullen weer boven water halen.
Verder heb ik er nooit meer iets van gehoord of gelezen
Misschien is er iemand die daar meer over weet,het is uit eindelijk toch ook een stukje geschiedenis.
Ik wacht af.
Er was naast die ramen een opgang met een toegangsdeur voor een dienstwoning,daar heb ik nog een stempel gevonden met de naam
v.d.Pol
Polderweg 1
Die stempelafdruk heb ik nog steeds in een van mijn boeken staan,maar de stempel zelf heb ik niet meer

De Oude Synagoque en Politie bureau Linnaeusstraat

Als ik al deze herinneringen lees dan gaat er bij mij een deurtje open. Ik ben waarscheinlijk een van de weinige overlevende die dat alles nog kan vertellen. Als jong meisje ging ik met mijn grootvader op Vrijdag avond naar die Synagoque en heb nog vaak met weemoed daaraan gedacht. Vele malen heb ik my afgevraagd wat er met deze synagoque gebeurd zo zijn (Ik woon reeds 55 jaar in Australia) en nu door deze site heb ik dat dus uitgevonden. Jammer, maar onvermeidelijk daar de mensen die in deze synagoque hun geloof waarnamen zijn op een afschuwelijke wijze om het leven gebracht Het stond leeg en verlaten en het deed mij goed te lezen dat kinderen onderzoekings tochten daarin gemaakt hebben. Ook zij hebben deze synagoque niet vergeten

Het Politiebureau gaf voor de mensen die in Amsterdam Oost woonde een gevoel van veiligheid. De meeste agenten reden op de fiets en kende meestal alle deugnieten van de buurt. Ik kan nog horen de waarschuwenings die werden geroepen als een 'Kopper" de straat in kwam. In fact zij kende iedereen en een vriendelijke groet gaven zij als zij langs fietste

Helaas konden zij weinig doen toe de Razias begonnen om de Joodse families hun huis uit te slepen maar toch heb ik een zeer goede herinnering aan Dirk van Vuren een agent van de Buurt
en zeker zal ik nooit vergeten die jonge agent Henny van de Linneausstraat politie die joodse families probeerde te helpen
om met een Rhein-aak naar Zwitserland te vluchten.
Helaas gooide de sailors de mensen overboord in het midden van de Zuiderzee De slachtoffers die schreeuwde in paniek
brachten een patrol boot van de Duitsers met het verschrikkellijke resultaat dat Henny 21 jaar werd arrested and ter dood gemarteld in het Wilhelmina ziekenhuis overleed een paar dagen later Ja daar waren Helden in dit politie bureau.

Ik heb dit alles beschreven in mijn boek 'De Kinderbarak van
Bergen Belsen' helaas niet meer verkrijgbaar. In dit boek zijn vele stories van Amsterdam Oost.

Hetty Verolme Perth Australia 18 February 2010

Herinneringen

Hallo,
Heel mooi verhaal en dat roept herinneringen op.
In de winter 1944 werden wij geevacueerd van uit Diemen, door de Duitsers tot verdedigingsgordel bepaalt, naar het Transvaalplein 1 boven, juist op de hoek met de Transvaalstraat. Zoals ik het me herinner werd de wijk aan de andere zijde van de Linaeusstraat niet tot de transvaalbuurt gerekend. Ik ben in 1951 naar de Marine gegaan en woonde daar niet meer, maar mijn ouders hebben daar tot einde zestig gewoond. Wel weet ik nog dat ik zeer actief heb mee gedaan aan het uitbreken van de leeg staande panden voor brandhout. De boompjes die toen op het plein stonden waren de eerste weg, op 1 nacht allemaal. Zo komt de ene na de andere gedachte terug allemaal history en daarom stop ik.

op avontuur

Ik zal een jaar of negen geweest zijn, op weg naar het sportfondsenbad stond de leegstaande synagoge. Ik ben daarbinnen met vriendjes op avontuur geweest. Wij vonden onderin de oude muurkasten luikjes. Die kon je openen en daar kon je iets of iemand in verbergen. Ik heb mij altijd afgevraagd of dit met de oorlog te maken had. Er stond ook een altaar in de grote gebedsruimte, daar kon je ook onder/in kruipen (het was hol). Aan het eind liep het naar rechts (een donkere gang). Niemand van ons (toch niet bang uitgevallen) groepje durfde het te onderzoeken. Wij fantaseerden dat er wel eens 'dooie duitsers' konden liggen. Zeer spookachtig en spannend allemaal.

Jammer dat dit prachtige gebouw niet behouden is gebleven, wat er nu staat is lelijk, fantasieloos, gewoon niet op zijn plaats.

Beste Ben

Ik heb het adres Laing'snekstraat gevonden bij het Digitaal Joods Monument. Veel Joodse straat genoten zijn in de 2e wereld oorlog weggevoerd. Mijn nummer 38 stond er niet bij, maar wel veel andere nummers waarvan de Joodse bewoners niet meer terug kwamen na de 2e wereld oorlog. Ik heb vanaf 1951 een fijne jeugd gehad en wist natuurlijk toen 6 jaar na de 2e wereld oorlog niet wat er in die donkere 5 jaren in die straat heeft afgespeeld. Nu ik wat ouder ben geworden ga je daar over nadenken wat de mensen elkaar aan kunnen doen. Ik kan het mij nog niet voorstellen dat je plotseling uit je huis gehaald wordt en alles achter moet laten. Nogmaals mijn vraag, Hoe zou Amsterdam er uit gezien hebben als dat allemaal niet gebeurd zou zijn? Laten we alsjebleift deze periode nooit vergeten want al die mensen hebben toch onder ons en met ons geleefd. Kees Zijp

Roel Marnette

Ik heb deze synagoge als klein kind, bij mijn moeder op de fiets, wel gezien. Mijn moeder vertelde dat deze synagoge sinds "de oorlog" leeg stond. Het heeft een aantal jaren geduurd voordat ik werkelijk begreep waarom.

Jenny Wiersema-Edens

Hallo Kees,
Mooi stuk wat je geschreven hebt over de oude synagoge. Ik heb uiteraard de hele afbraak meegemaakt, want wij woonden er pal tegenover. Ik weet nog dat ik het als klein kind van 8 al sonde van zo'n mooi gebouw vond, maar toch ook erg spannend. Wij (mijn broers en ik) hebben ook volop gespeeld in de achtergebleven puinhopen. De opbouw van het "flatgebouw" was voor ons ook een opwindend schouwspel. Zodra onze eigen "wolkenkrabber" klaar was, waren wij misschien wel de eersten die met de lift omhoog gingen en van het riante uitzicht konden genieten. Niet dat het toegestaan was natuurlijk, maar dat maakte het des te spannender.
Het leukste vonden wij, dat we vanaf de flat zomaar bij ons thuis naar binnen konden kijken, ongekend.

Wij keken vanuit ons huis recht op de Polderweg, dus hebben ook als kind altijd kunnen genieten van het circus met z'n wilde dieren. Wij mochten altijd een kijkje nemen bij de hokken nog voordat het circus open ging, een hele eer. Ik vraag mij af of kinderen in deze tijd nog zo zouden kunnen genieten van de kleine voorrechten zoals wij die toen hadden. In die jaren was je toch niet zo veel gewend en was iets al snel "iets bijzonders".

Het "oude politiebureau" is nog een tijdje bemand geweest door mijn toenmalige vriend c.q. huidige echtgenoot, je kent hem... Jos. Als hij dan avonddienst had, belde hij mij even op. Hij ging dan een hapje eten in de kantine en ik stond voor ons raam, zo konden we naar elkaar zwaaien.

Och, het zijn de kleine dingen die het doen, zullen we maar zeggen. Alleen als je zelf nog klein of jong bent, zijn de kleine dingen soms zooooooooo groot. En nu we wat ouder worden, zijn het toch vaak weer de kleine dingen die het hem doen en da's maar goed ook. Maar Tweede Wereldoorlog of niet, ons Amsterdam is sowieso ons Amsterdam niet meer, of wel als je naar de kleine dingetjes blijft kijken?

taekovanderveen@hotmail.com

Mooi verhaal weer Kees, met ook voor mij weer vele herinneringen het gebouw weer te zien waarvan ik ook de afbraak heb gezien (helaas) maar waar we wel speelden terwijl 't werd afgebroken. De badcelletjes waar je allerlij dingen bij dacht omdat je vaag wat had gehoord over wat er in de oorlog gebeurd was. Het open stuk aan de andere kant van de Polderweg waar om de zoveel tijd kermis en circus werden opgebouwd met wilde dieren die over de Linnaeusstraat werden gereden. Allemaal nostalgie en ook wat pijn om het verdwenen zijn van zoveel moois en de mensen die 't gebruikten... Echt een mooi plaatje, groetjes

Christina

Leuk dat mijn pand wordt genoemd! Ik woon op Pretoriusstraat 48, waar De Miranda woonde, al woon ik niet op de begane grond. Toen ik ooit, jaren geleden, een abonnement nam op het tijdschrift Ons Amsterdam, vertelde de redactie mij dat De Miranda bij mij op de begane grond had gewoond en dat hij kippen hield in zijn tuin. Sindsdien moet ik, iedere keer dat ik naar beneden kijk, denken aan het feit dat er zo'n 90 jaar geleden kippen rondliepen... en dat die kippen van toen zich waarschijnlijk rot zouden schrikken als ze de rotzooi en wanorde van nu zouden zien in hun oude achtertuin ;-)