Rachel Frankfoorder overleefde WO II

Je moest vaak onethische dingen doen om je eigen hachje te redden

Verteller: Henk Penseel
Auteur: 01.23 schoolOK.jpg Henk Penseel
Zeeburgerdijk

Nog steeds komen verzwegen feiten boven water uit de Tweede Wereldoorlog. Jacqueline Groenewegen, woonde toen als negen jarige in Delft en maakte onderstaande mee. Haar moeder was Amsterdamse en had tot 1934 een hoedenzaak in de Jan Evertsenstraat.

V.l.n.r. Cora Penseel, Rachel en Eddie, knielend zoon Dees uit 1e huwelijk van Rachel Foto uit privรฉ bezit, genomen in  60 er jaren

V.l.n.r. Cora Penseel, Rachel en Eddie, knielend zoon Dees uit 1e huwelijk van Rachel Foto uit privรฉ bezit, genomen in 60 er jaren

Jacqueline Groenewegen (89) stuurde mij een email, want de kleinzoon (15 jaar) van haar buurman had een schoolopdracht om iets over de Tweede Wereldoorlog te schrijven. Daarom was zij in haar herinneringen gedoken, die niet altijd prettig waren. Zij stuurde mij de mail n.a.v. de ode die ik schreef voor Rachel Frankfoorder https://www.amsterdammuseum.nl/topic/vrouwen-van-amsterdam/bijdrage/120306-veerkrachtig-vrolijk-en-vitaal

Jacqueline noemt Eddy van Amerongen en dat was na de oorlog de man van Rachel Frankfoorder, een goede vriendin van mijn moeder. Vroeger kwam ze veel bij ons op de Zeeburgerdijk.

Mijn moeder, Jacoba Penseel - Ameling werkte in de Bijenkorf, een voornamelijk door Joden bestuurd warenhuis. Misschien had ze haar baantje als cassiรจre wel te danken aan het feit dat ze op een Joodse MULO had gezeten. Als kind vond ik het enig als ze met een Jiddisch accent sprak. Mijn moeder had ook veel Joodse vriendinnen, van wie een aantal de oorlog overleefde. Een van hen heette "Tante Chel (Rachel Frankfoorder)" Ze was een echte Joodse vriendin van mama. Die moest onderduiken en is opgepakt in de oorlog. Rachel komt uiteindelijk in Bergen Belsen terecht waar ze de laatste dagen van Margot en Anne Frank meemaakt. Tante Chel overleeft de oorlog en trouwt met Eddy van Amerongen. Ze is nog niet zo lang geleden overleden en bijna honderd geworden.ย 

Jacqueline schrijft het volgende:

โ€œBij ons in Delft heeft Eddy van Amerongen ondergedoken gezeten. Hij heeft later nog een boom geplant voor ons in het Westerweelwoud, wat toen nog Palestina was. Het document heb ik nog. Ook een ansichtkaart vanuit Tel Aviv. Hij was inderdaad getrouwd met Rachel Frankfoorder, maar na de oorlog. Ze kenden elkaar wel, maar Eddy heeft niet in een kamp gezeten.ย Rachel had een zoon uit haar eerste huwelijk (Dees) en zij kregen samen een dochter (Mimi).ย Na de oorlog emigreerde het gezin naar Israรซl.

Rachel was de oorzaak dat twee ondergedoken Joden, van wie de eenย  een Van Amerongen was, uit huis zijn gehaald. Zij reisde namelijk met vals paspoort en werd opgepakt. Nu zeg je dat Rachel hen heeft verraden, maar verraad is een hard woord. Als je werd gepakt waren ze niet zachtzinnig. Zij werd in de trein of op het station opgepakt. Eddy werd ย via via gewaarschuwd en is niet meer bij ons thuisgekomen. Hij had het geluk dat hij een minder uitgesproken joods uiterlijk had, in mijn herinnering. Hij is zo ontsnapt aan deportatie.

Ik heb vanuit Westerbork twee brieven waarin Jacob Bertus de Leeuw en Herbert Wassermann schrijven dat zij Rachel hebben ontmoet en dus begrepen hoe het kwam dat zij verraden zijn. De mannen waren ook heel mild in hun constatering, te lezen in die brieven. Beide mannen zijn omgekomen in Bergen-Belsen. De brieven heb ik aan het Joods Historisch Museum geschonken.โ€

Alle rechten voorbehouden

90 keer bekeken

Henk Penseel

Rachel van Amerongen

Mijn zus vertelde me nadat ze bovenstaande had gelezen, dat tante Chel al vroeg in de oorlog werd opgepakt en weggevoerd. Ze moet ontzettend sterk zijn geweest en ook veel geluk hebben gehad, want ze is van het ene naar het andere concentratiekamp verhuisd.